Бүгін қандай мереке: 24 қазан

Бұл күн — юлиан күнтізбесінің орнына 1582 жылы енгізілген григорян күнтізбесінің 298-ші күні. Жылдың аяқталуына 68 күн қалды.

24 қазанда қандай қызықты оқиғалар болды

Бүгін БҰҰ күні атап өтіледі — осы күні 1945 жылы Біріккен Ұлттар Ұйымының жарғысы күшіне енді. БҰҰ Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін әлемдік тәртіпті сақтау үшін құрылды. Қазіргі уақытта БҰҰ құрамына 193 мемлекет кіреді. БҰҰ-ның негізгі органдары: Бас Ассамблея, Қауіпсіздік Кеңесі, Экономикалық және Әлеуметтік Кеңес (ЭКОСОС), Қамқорлық Кеңесі, Халықаралық Сот және БҰҰ Хатшылығы. Сондай-ақ, БҰҰ-ның экономикалық, әлеуметтік және гуманитарлық мәселелер бойынша бірқатар арнайы мамандандырылған мекемелері бар (ЮНЕСКО, ДДСҰ, ФАО, ХВҚ, ХЕҰ, ЮНИДО және т.б.).

БҰҰ елдерінде бүгін Даму туралы ақпараттың Дүниежүзілік күні атап өтіледі. Бүгінгі таңда дамуды жақсырақ түсіну үшін ең маңызды фактор — ақпарат таратуын жақсарту. Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы 1972 жылғы 19 желтоқсанда Даму туралы ақпараттың Дүниежүзілік күні БҰҰ-ның барлық елдерінде 24 қазанда атап өтілетінін шешті. Бұл мерекенің мақсаты — даму мәселелеріне және әлемдік қоғамдық пікір үшін халықаралық ынтымақтастықты нығайтуға назар аудару.

Сондай-ақ, бүгін Полиомиелитпен күрестің Дүниежүзілік күні (World Polio Day). Бұл халықаралық күннің датасы кездейсоқ таңдалмаған: ол американдық эпидемиолог және вирусолог Джонас Солктің туған күніне орайластырылған, ол полиомиелит — балалардың жұлындық параличіне қарсы алғашқы вакцинаны ойлап тапқан. Полиомиелит полиовирус арқылы таралады және орталық жүйке жүйесінің зақымдалуына әкеледі, бұл көп жағдайда бұлшықет топтарының параличі ретінде көрінеді. Аурудың паралитикалық емес түрлері салыстырмалы түрде сирек кездеседі. Солктің инактивацияланған вакцинасының және Чумаков пен Сейбиннің тірі вакциналарының арқасында 1988 жылы ДДСҰ, ЮНИСЕФ және «Ротари Интернэшнл» полиомиелитті жою бойынша жаһандық күш-жігер бастады. Нәтижесінде бұл қауіпті аурудың жыл сайын диагноздалатын жағдайларының санын 99%-ға қысқартуға қол жеткізілді. 2012 жылғы жағдай бойынша полиомиелит тек үш елде — Ауғанстанда, Пәкістанда және Нигерияда эндемиялық ауру ретінде қалды. 2012 жылғы сәуірде Дүниежүзілік денсаулық сақтау ассамблеясы полиомиелитті жоюды ДДСҰ қызметінің басым бағыттарының бірі деп жариялады.

Бүгін тағы да барлық бильярдшылар үшін мереке — Бильярд әуесқойларының күні. Бильярд өте-өте ерте заманда Қытайда немесе Үндістанда пайда болған. Еуропадағы алғашқы бильярд үстелі 1469 жылы XI Людовик үшін жасалған. Ресейге бильярдты Голландиядан І Петр әкелді. II Екатерина 1770 жылғы 7 желтоқсандағы жарлығымен трактирлер мен қонақ үйлерде «келушілерді көңілдендіру үшін бильярдтар ұстауға рұқсат етуді» бұйырды, ал XVIII және XIX ғасырлардың тоғысында бильярд Еуропа мен Ресейдегі дворяндарды тәрбиелеудің «міндетті» бағдарламасының бөлігі болды. Бильярд өзінің тарихын таңдаулылардың ойыны ретінде бастады. Бірте-бірте ол барынша бұқаралық сипатқа ие бола бастады, бірақ негізгі жабдықтың (бильярд үстелі) көлемділігі және оның шын мәніндегі жоғары құны бильярдтың хобби ретінде халық арасында таралуына кедергі келтіреді. Дегенмен, аз да болса, бірақ салыстырмалы түрде аз ақшаға шарларды соғып, осы тамаша мерекені атап өтуге болатын орындар бар.

Бильярд спорты бойынша турнир — Sputnik Қазақстан, 1920, 23.10.2024

Бильярд спорты бойынша турнир

Сондай-ақ, биыл 24 қазан Халықаралық ене күніне сәйкес келеді — қазан айының төртінші жексенбісі. Бұл бейресми мереке 1934 жылдан бастап Техас газетінің редакторы Amarillo Globe-News Джин Хоу (Gene Howe) бастамасымен атап өтіле бастады, ол өз басылымында бұл «қалжың» туралы айтып, Ана күні мен Әке күні сияқты мерекелермен салыстырды. Енені «екінші ана» деп жариялап, ол барлық енелердің де өздерінің «кәсіби» мерекелері болуы әділ болар еді деп атап өтті.

Қазақстанда 24 қазанда Кітапханашы күні атап өтіледі. Елде бұл күн 2022 жылдан бастап мерекелене бастады. Бұл күн қазақстандық кітапханашылардың еңбегін құрметтеу және мойындау белгісі ретінде белгіленді, олар Қазақстан халқының мәдени мұрасын сақтауға өз үлестерін қосып, кітапхана ісінің ғасырлық дәстүрлерін жалғастырады.

Еуразиялық халықаралық кітап көрме-жәрмеңкесі EURASIAN BOOK FAIR – 2024 — Sputnik Қазақстан, 1920, 23.10.2024

Еуразиялық халықаралық кітап көрме-жәрмеңкесі «EURASIAN BOOK FAIR – 2024»

24 қазанда әлемде болған тарихи оқиғалар

1851 жыл — британдық астроном Уильям Ласселл Уранның серіктері Ариэль мен Умбриэльді ашты;
1857 жыл — Англияда әлемдегі алғашқы футбол командасы құрылды;
1897 жыл — Санкт-Петербургте Ресейдегі алғашқы футбол матчы өтті;
1929 жыл — «Қара бейсенбі» — 1929 жылғы биржа құлдырауының басталуы;
1939 жыл — АҚШ-та әлемде алғаш рет нейлон шұлықтар сатуға шығарылды;

Malmö Strumpfabrik-те нейлон шұлықтарын тексеру, Мальме, Швеция, 1954 жыл — Sputnik Қазақстан, 1920, 23.10.2024

Malmö Strumpfabrik-те нейлон шұлықтарын тексеру, Мальме, Швеция, 1954 жыл

CC BY-SA 4.0 / Erik Liljeroth / Control of nylon stockings at Malmö Strumpfabrik (cropped photo)

1977 жыл — кеңестік кең фюзеляжды жолаушылар ұшағы «Ил-86»-ның алғашқы сынақтық ұшуы өтті.

24 қазанда Қазақстанда болған тарихи оқиғалар

1963 жыл — Байқоңырда «Р-9А» МБР сынақтары кезінде, жанармай құю жұмыстарынан кейін шахталық іске қосу құрылғысында өрт шықты, нәтижесінде сегіз адам қаза тапты;
1996 жыл — Алматыда жазушы Балғабек Қыдырбекұлы тұрған үйдің қабырғасына мемориалдық тақта орнатылды;
1999 жыл — Парламенттік сайлаудың екінші туры өтті. 77 орынның 23-ін алған «Отан» партиясы жеңіске жетті. Сайлауға қатысу 62,5% құрады. Парламентке сондай-ақ Азаматтық партия, Қазақстан кәсіподақтар федерациясы, Аграрлық партия және Коммунистік партия өтті.
2000 жыл — Павлодарда ақын Сұлтанмахмұт Торайғыровқа ескерткіш ашылды.

24 қазанда әлемде туған атақты адамдар

1493 жылы — Парацельс (нағыз аты Филипп Ауреол Теофраст Бомбаст фон Гогенгейм) — швейцариялық дәрігер және алхимик;
1632 жылы — Антони ван Левенгук — голландиялық натуралист, микроскопияның негізін қалаушы;
1862 жылы — Даниэль Сваровски — австриялық Swarovski кристалл империясының негізін қалаушы;
1911 жылы — Аркадий Райкин — кеңестік театр, эстрада, кино актері, конферансье, театр режиссері, юморист, КСРО Халық әртісі (1968), Социалистік Еңбек Ері (1981), Лениндік сыйлықтың лауреаты (1980);
1966 жылы — Роман Абрамович — ресейлік кәсіпкер, миллиардер, Чукотканың бұрынғы губернаторы;
1985 жылы — Уэйн Руни — ағылшын футболшысы.

24 қазанда Қазақстанда туғандар

1957 жылы — Асылбек Бисенбаев — қазақстандық жазушы және журналист.

24 қазанда әлемде қайтыс болған атақты адамдар

1601 жылы — Тихо Браге — дат астрономы, астролог және алхимик;
1984 жылы — Анатолий Лепин — кеңестік композитор;
1987 жылы — Андрей Старостин — кеңестік футболшы және жаттықтырушы;
2007 жылы — Катя Огонек — әнші, орыс шансонының орындаушысы;
2017 жылы — Фэтс Домино — американдық пианист және вокалист, рок-н-роллдың негізін қалаушылардың бірі.

24 қазан православ күнтізбесінде

Шіркеу күнтізбесінде бұл 70 елшінің бірі, қасиетті Филиптің еске алу күні. Елші Филипп Христос шақырған үшінші елші болды. Үгіттегені үшін басымен төмен қарай айқышқа керілген.

Бүгін періште күнін Александр, Анатолий, Антон, Зинаида, Иларион, Иосиф, Исаакий, Лев, Макар, Мұса, Филипп атап өтеді.

Халықтық белгілер