Тәуелсіз сарапшы Тельман Шуриев Қазақстанға атом электр стансасын салу керек пе, жоқ па деген ойымен бөлісті, деп хабарлайды Qazaq.today.
Қоғамда АЭС салу туралы тақырып қайтадан белсенді түрде талқыланып жатыр. Көзқарастар екіге бөлінеді: біреулер қолдайды, біреулер қарсы.
Электр энергиясын өндіруді дамыту қажеттілігі
Электр энергиясын өндіруді дамыту керек, өйткені өндіріс ұлғайып жатыр, халық саны өсіп келеді, ал қазіргі энергопроиводящий активтер ескіріп жатыр және ауыр жағдайда тұр.
Атом энергетикасының рөлі
Атом энергетикасы энергия өндіру саласында декарбонизацияға жылдам және қауіпсіз өтуді қамтамасыз етуде маңызды рөл атқара алады. АЭС тоқтаусыз толық қуатта жұмыс істей алады, тұрақты және сенімді энергиямен қамтамасыз етеді және парниктік газдардың шығарындылары аз болады.
ВИЭ және басқа генерация түрлері
АЭС-ті дамыту жаңартылатын энергия көздері (ВИЭ), газдық және гидроэнергетика сияқты басқа генерация түрлері сияқты қажет.
Жаһандық өндірістегі үлес
2020 жылы атом энергетикасы әлемдік электр энергиясының 10% құрады. АЭС жаһандық СО2 шығарындыларының өсуін баяулатуға үлкен үлес қосты. АЭС-терсіз жалпы электр энергиясын өндіру шығарындылары шамамен 20% жоғары болар еді.
UNECE есебінің мәліметтері
UNECE есебіне сәйкес, атом энергетикасының парниктік газдарының шығарындылары көмірден 135 есе, газдан 73 есе төмен. Қазақстандық көмірдің шығарындылары 1000 СО2/кВт⋅сағ құрайды, себебі ескі жабдықтар мен экологиялық жағынан әлсіз құралдар қолданылып жатыр. Сондықтан атом энергетикасының шығарындылары Қазақстандағы көмір электр станцияларынан 181 есе төмен.
Кадрлық потенциал және тәжірибе
Атом өнеркәсібі мен ғылым саласында шамамен 24 000 адам жұмыс істейді. 2010 жылдан бастап Қазақстан университеттерінде ядролық және техникалық физика бағытында шамамен 3 000 кадр дайындалды.
АЭС құрылысының мультипликативті әсері
АЭС құрылысы елге үлкен мультипликативті әсер береді. Бұл бағытты дамыту жаңа заманауи тұрғын үй объектілерін, жол, офис, мәдени және әлеуметтік инфрақұрылым нысандарын қайта құруды және салуды қамтиды, оның ішінде балаларға арналған білім беру мекемелері, тамақтану және демалыс орындары:
- Персоналға арналған тұрғын үйлер
- Офис ғимараттары
- Білім беру-тренинг орталығы
- Қоғамдық ақпарат орталығы
- Дүкендер, нарықтық кешен, бөлшек сауда орындары
- Қоғамдық тамақтану кәсіпорындары
- Тұрмыстық қызмет көрсету орындары
- Демалыс орындары
- Мектептер мен балабақшалар
- Фитнес, спорт және сауықтыру орталықтары
- Медициналық орталық
- Мәдени орталықтар
- Жолдар мен тұрақтар желісі, ландшафт кешендері, 1000 адамдық қонақ үй, инженерлік коммуникациялар және т.б.
Экономикалық және әлеуметтік әсерлер
ТОО «Қазақстандық атом электр станциялары» компаниясының мәліметтері бойынша, экономикалық әсерлері мыналар болуы мүмкін:
- Өмірлік цикл бойында салық түсімдері $2,5-3,0 млрд.
- Құрылыс-монтаж жұмыстары кезеңінде жергілікті бизнесті қолдау $2,5-3,5 млрд.
- Құрылыс кезінде 8 000 жұмыс орны және эксплуатация кезеңінде 2 000 сапалы кадрларды жасау.
Жергілікті кадрларды тарту
АЭС жұмысшыларының ішінде ядролық мамандықтары бар қызметкерлер шамамен 300 адам немесе өндірістік персоналдың 20%-ын құрайды. Жұмысшылардың 50%-дан астамы осы аймақтан тартылады.
Локалдық өнеркәсіптің дамуы
Локалдық өнеркәсіп пен импортты алмастыру өндірістерін дамыту. Инвестициялық тартымдылықты арттыру, өңірдің және елдің ғылыми-техникалық және жоғары білікті кадрлық потенциалын арттыру.
Қорытындылай келе, АЭС құрылысы Қазақстанға экономикалық, экологиялық және әлеуметтік жағынан көптеген пайда әкелуі мүмкін. Алайда, бұл шешім қоғамда кең талқыланып, барлық қауіп-қатерлер мен артықшылықтар ескерілген болуы керек.
