Қазақстандық қаржы саласының сарапшылары елдің зейнетақы жүйесін дамытуға қатысты бірнеше ұсыныс жолдады. Осы ұсыныстардың бірі — Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығының кеңес төрағасы Елена Бахмутова базалық зейнетақы төлемінің мөлшерін ұлғайтуды көздейтінін мәлімдеді, деп хабарлайды Qazaq.today сайты Tengrinews.kz сілтеме жасап.
Ұсыныс базалық зейнетақы төлемінің мөлшерін ұлғайтуға бағытталған.
«Біз базалық зейнетақы төлемінің мөлшерін ұлғайту арқылы мемлекеттік компонентті күшейтуді ұсынамыз, өйткені жаңа зейнетке шығатын азаматтар үшін ынтымақты жүйеден төлемдер олардың 1998 жылдың 1 қаңтарына дейінгі жұмыс өтіліне пропорционалды түрде азаяды. 2040 жылы зейнет жасына жететін азаматтар мұндай өтілге ие болмайды. Қазіргі уақытта базалық зейнетақы төлемі зейнет жасына жеткен азаматтарға төленеді. Ол республикалық бюджеттен қаржыландырылады және оның мөлшері өмір сүру минимумынан пайызбен белгіленіп, еңбек өтіліне байланысты анықталады. Өмір сүру минимумы жыл сайын қайта қаралып, республикалық бюджет туралы заңмен бекітіледі. Алайда бірнеше жыл бойы өмір сүру минимумы мен базалық зейнетақы төлемінің индексациясы инфляция қарқынынан артта қалды», — делінген тілшінің ресми сауалына берген жауабында.
Сонымен қатар, сарапшы атап өткендей, өмір сүру минимумын есептеу әдістемесі сарапшылар тарапынан сынға ұшырап, жетілдіруді қажет етеді.
Қалыптасқан жағдайда өмір сүру минимумы көрсеткіштерінің, сәйкесінше, базалық зейнетақы төлемінің мөлшерлерінің еңбек кірістерінің және ең төменгі жалақының өсу қарқынынан артта қалуы байқалады.
Қазақстан қаржыгерлер қауымдастығы кеңесінің төрағасы Елена Бахмутова атап өткендей, пайда болған дисбаланстар базалық зейнетақы төлемінің азаматтың зейнетке шыққан кездегі бұрынғы кірісіне қатынасын төмендетуге әкеледі, бұл еңбек кірісін ауыстыру мөлшерлемесі деп аталады және әлемдегі зейнетақы жүйелерінің жеткіліктілігінің маңызды көрсеткіші болып табылады.
«Мұндай дисбаланстарды болдырмау үшін сарапшылар тобы базалық зейнетақы төлемін есептеу үшін ең төменгі жалақы көрсеткішін пайдалануды ұсынады, бұл экономикадағы жалақы деңгейімен тұрақты байланысты қамтамасыз етеді. Алайда мұндай байланысты қамтамасыз ету үшін ең төменгі жалақы мөлшерін экономикада қалыптасқан медиандық жалақыға пропорционалды түрде белгілеу қажет. Бұл дегеніміз, жұмыс істейтіндердің 50 пайызы жалақыны осы мөлшерден жоғары, ал 50 пайызы төмен алады», — деді Бахмутова.
Қазіргі уақытта Қазақстанда ең төменгі жалақы мөлшері 85 мың теңгені құрайды.
Егер медиандық жалақы негізінде параметризация енгізілсе, ол шамамен 113 мың теңгені құрайтын еді.
«Мұндай мөлшерлерге жету үшін бюджеттің мүмкіндіктерін ескере отырып, біраз уақыт қажет. Сарапшылар базалық зейнетақы төлемін еңбек өтіліне байланысты ең төменгі жалақының 55-80 пайызы мөлшерінде тағайындауды ұсынады, бұл зейнет жасындағы азаматтарға төленетін жалпы зейнетақы төлемдерінің мемлекеттік бөлігін құрайды. Сонымен қатар, мемлекеттік зейнетақы төлеміне бюджеттен жұмсалатын жалпы шығындарды ЖІӨ-нің 3 пайызы деңгейінде, яғни қазіргі шығындар деңгейінде ұстап тұруды ұсынады», — деп қосты спикер.
Сарапшылардың ұсыныстары:
- Мемлекеттік зейнетақының жеткіліктілігі және бюджет шығындарының тұрақтылығы.
- Зейнетақы жинақтарының жеткіліктілігі және жинақтаушы зейнетақы жүйесінен төлемдердің өмір бойына берілуі.
- Қамтуды кеңейту, зейнетақы жарналарын толық және тұрақты төлеуді ынталандыру.
- Зейнетақы активтерін инвестициялық басқарудың тиімділігін арттыру.
Бұл ұсыныстар зейнетақы жүйесін жетілдіру және Қазақстандағы зейнеткерлердің өмір сүру деңгейін жақсарту мақсатында жасалған.
