Жасөспірімдерге «соғыс туралы жалған ақпарат таратты» деген айып тағылды
Ресейдің Нижегород облысында №82 лицейдің екі бұрынғы түлегі – Егор Старшинов пен Кирилл Смирнов – Украинадағы соғыс туралы өз пікірін білдіргені үшін 2,5 жылға бас бостандығынан айырылды. Бұл туралы Qazaq.today ақпарат агенттігі хабарлайды.
Ресми ақпаратқа сәйкес, жас жігіттер YouTube платформасында небәрі 26 жазылушысы бар арнада бейнеролик жариялаған. Видео асүйде түсірілген, олардың артында Ресей президенті Владимир Путин мен нацистік Германия көсемі Адольф Гитлердің портреттері ілініп тұрған. Олар бұл видеода Ресейдің Украинаға басып кіруіне қатысты өз көзқарастарын білдірген. Прокурор айыпталушыларға 3 жыл бас бостандығынан айыру жазасын сұрағанымен, сот 2,5 жылға тоқталған.
«Қоғамға қауіпті ақпарат па, әлде жеке пікір ме?»
Құқық қорғау органдары бұл бейнежазбаны «барлыққа қолжетімді» деп сипаттағанымен, Старшинов пен Смирнов бейнежазба тек сілтеме арқылы ғана көрінетінін, бар болғаны 35 рет қаралғанын, оның өзі де қайта қараулар екенін мәлімдеген. Алайда сот бұл деректерді елемей, «жалған ақпарат таратты» деген бап бойынша үкім шығарды.
Бұл іс алғаш рет 2023 жылы басталған, сол кезде дәл осы видео үшін олардың ата-аналарына «армия туралы фейк» таратты деген айыппен әкімшілік іс қозғалып, 30 мың рубль көлемінде айыппұл салынған. Кейін, жастар 18 жасқа толған соң, 2024 жылдың тамызында қылмыстық іс қозғалып, нақты жаза тағайындалды.
Директордың шағымы мен түлектердің реакциясы
Арызды №82 лицейдің директоры Нина Говорова жазған. «Коммерсантъ» басылымының мәліметіне сәйкес, бейнежазбаның сілтемесі директордың электрондық поштасына жіберілген. Осыдан кейін бұрынғы түлектер лицейдің әлеуметтік желілердегі парақшасында наразылықтарын ашық білдіріп, пікір қалдырған.
2009 жылғы «алтын түлек», физика-математика ғылымдарының кандидаты Антон Голованов бұл оқиғаға бейжай қарай алмағанын айтып, «НеМосква» басылымына берген сұхбатында директор Говорованың әрекетін «арам әрі арсыз қылық» деп бағалады. Бұл пікір қоғамдық талқыны күшейтіп, цензура мен сөз бостандығына қатысты пікірталастарға себеп болды.
Сарапшылар не дейді?
Саяси сарапшылар бұл оқиғаны Ресейде сөз бостандығының барған сайын шектеліп жатқанын көрсететін мысал ретінде келтіреді. «Әлеуметтік желідегі шағын бейнежазба үшін 2,5 жылға соттау – пропорционалды емес жаза. Бұл елдегі репрессиялық тенденцияның белгісі», – дейді саясаттанушы Александр Кынев. Оның айтуынша, жастардың ой-пікірі үшін осындай ауыр жаза қолдану қоғамдағы сенім дағдарысын одан әрі ушықтырады.
Егор Старшинов пен Кирилл Смирновтың басынан өткен бұл жағдай Ресейде пікір білдіру еркіндігінің қаншалықты шектеліп жатқанын көрсетеді. Жеке пікір, бейнежазба формасындағы сын — әсіресе жастар тарапынан — енді ауыр қылмыс ретінде бағалануы мүмкін. Бұл оқиға сөз бостандығы, жастар белсенділігі мен құқықтық жүйенің тәуелсіздігі жайлы маңызды сұрақтарды қайта көтеріп отыр.
