2022 жылы Президент Қасым-Жомарт Тоқаев қазақстандық қоғамға көмек күтуден бас тартып, шығармашылық пен еңбекқорлыққа бет бұруды ұсынды. Онсыз Жаңа әділ Қазақстанды елестету қиын. Бұл сұранысқа жауап ретінде жастар қозғалысы пайда болды. Ол өзінің басты міндеті ретінде бүкіл ұрпақ санасының өзгеруін білдірді және осы ауысымның әдістері ретінде елдегі ең сезімтал тақырыптар бойынша жаппай азаматтық көше науқандарын ұсынды. Бұл қозғалыс қазір Жаңа адамдар атымен белгілі.
Жаңа адамдар деген кімдер?
Жастар өзгерістерді өздерінен бастап, елді өзгертуге шешім қабылдады. Қозғалыс бастаған азаматтық науқандар вандализм, тұрмыстық зорлық-зомбылық, заң бұзушылық, жайлы қалалық орта, экология және т.б. мәселелерін көтерді. Қозғалысқа келген кез-келген адам идеологияны зерттеуден бастайды. Әрі қарай, ол өз командасын жинай алады немесе қазір жұмыс жасап жатқандарға қосыла алады және өзі үшін күрескісі келетін мәселені таңдай алады. Бұл заңсыз қоқыс полигондары, таксидегі зәбір көрсетушілік, қоғамдық көліктің нашарлығы, дүкендердегі мерзімі өткен тауарлар, университеттің немесе жатақхана шатырынан су ағу сынды алаңдататын мәселелер болуы мүмкін. Барлық шешілген мәселелерді белсенділер кейс деп атайды. Мұндай жағдайлардың әрқайсысы, әдетте, көшедегі жаппай науқанмен және бұқаралық ақпарат құралдары мен әлеуметтік желілердегі үлкен медиа науқанмен бірге жүреді.
Жаңа адамдардың бірегейлігі неде?
Жаңа адамдар проблемамен күресіп қана қоймай, оның себебімен – адамдардың басындағы өзіндік «қатемен» жұмыс істеуді ұсынады. Жоба бойынша жұмыс қоғамды бір мәселенің жүйелі түрде пайда болуына әкелетін ойлаудың бұзылуын іздеуден басталады. Сынған орындықты немесе аялдаманы ауыстыруға болады. Балаға алкоголь сататын кассирді жұмыстан шығаруға болады. Адамдарды мерзімі өткен тауармен улайтын дүкенге айыппұл салуға немесе жабуға болады. Алайда, мәселенің өзі жойылмайды. Вандал қалалық мүлікті қайта жояды. Жұмыстан шығарылған сатушының орнына жаңасы келеді, ал дүкен ерте ме, кеш пе қайта ашылады. Қазақстандықтардың өз ойларын, осы проблемаларға деген көзқарастарын өзгерту ғана осы жағымсыз құбылыстарды біржола жоюға мүмкіндік береді. Мысалы, рұқсат етілмеген полигондар мәселесі Астана тұрғындарын ұзақ уақыт мазалап келеді. Көптеген компаниялар өз қоқыстарын ережелерге сәйкес шығарғысы келмейді және оны өз бетінше қала шегіне тастауды жөн көреді. Мұндай полигонды өз күштерімен жинайтын еріктілер мен жақын маңдағы үйлердің тұрғындары мәселені біраз уақытқа ғана шешеді. Қоқыс қайтадан пайда болады. Оны тастауға дағдыланған адамдар өзгермейді және сол жерде қалдықтарды төгуін жалғастырады. Олардың ойын қалай өзгертуге болады? Заңды қалай сақтауға және экологияны қалай қорғауға болады? Қоқысты кім лақтыратынын, жүйелі түрде осындай әрекет жасайтындарды анықтап, қоқысты жинап, қайта кеңсеге апару керек. Үйілген қоқыс қаптары жауапты адамды әрекетінің дұрыс еместігін түсінуге және болашақта мұндай әрекеттен аулақ болуды ойлануға мәжбүр етеді.
Қозғалыстың азаматтық науқандарының айрықша ерекшелігі-бұл толық шешілгенге дейін анықталған проблемамен жүйелі жұмыс. Содан кейін-оның қайталанбауын бақылау.
Жаңа адамдарға кімдер қабылданады?
Әрбір жас жігіт немесе қыз қозғалыста өзін сынап көре алады. Жаңа адамдардағы кампустар Қазақстанның 20 ірі қаласында орналасқан. Кампус-ойлауды өзгертуге арналған «шеберхана». Оларда белсенділер мен қолдаушылар өз істерімен айналысады, командалар жинайды, тренингтер мен білім беру бағдарламаларын өткізеді. Бүгінгі таңда Жаңа адамдарды елдегі ең ірі және ең танымал қозғалыс деп атауға болады. Олар алға қойған мақсаттарына қол жеткізіп, Қазақстандағы адамдардың тұтас бір буынының ой-өрісін өзгерте алар ма екен? Оны бірге көретін боламыз.