Ертіс өзенін пайдалануға қатысты Қазақстан, Ресей және Қытай арасында үшжақты келісімнің жоқтығы су тапшылығына әкелуі мүмкін. Бұл туралы Еуразиялық даму банкінің (ЕАДБ) Салалық талдау орталығының жетекшісі Арман Ахунбаев мәлімдеді.
Ертіс суын бөлу: үш елдің мүдделері
Ертіс – үш мемлекет үшін де стратегиялық маңызы бар су көзі. Алайда, Қазақстан мен Ресейдің ортақ су ресурстарын басқаруға деген ұмтылысына Қытай әзірге үшжақты келісім түрінде қолдау білдірмей отыр.
Негізгі мәселелер:
- Қытайдың су пайдалану саясаты – бұл ел Ертістің жоғарғы ағысында орналасқандықтан, су ресурстарын бірінші кезекте өзінің қажеттіліктеріне қарай реттеуге тырысады.
- Қазақстан мен Ресей үшін судың кепілді көлемі маңызды, себебі бұл мемлекеттер өзеннің ортаңғы және төменгі ағысында орналасқан.
- Үшжақты келісімнің болмауы болашақта аймақтың су қауіпсіздігіне кері әсерін тигізуі мүмкін.
ЕАДБ ұсынған шешім: су жолын дамыту
Еуразиялық даму банкі бұл мәселені шешудің жаңа жолын ұсынды. ЕАДБ Қытайды Ертіс арқылы Солтүстік теңіз жолына шығатын мультимодальды көлік дәлізін дамытуға қызықтыруды көздейді.
Бұл шешімнің артықшылықтары:
✔️ Су ресурстарын үш елдің ортақ бақылауына алуға мүмкіндік береді.
✔️ Каспий мен Солтүстік теңіз жолы арасындағы жаңа сауда дәлізін ашады.
✔️ Қазақстан үшін су қауіпсіздігін қамтамасыз етіп, жаңа экономикалық мүмкіндіктер береді.
Үшжақты келісімнің болашағы
Ертісті тиімді пайдалану тек су тапшылығын болдырмау үшін ғана емес, аймақтық ынтымақтастықты күшейту үшін де маңызды. Қазақстан мен Ресей Қытайды ортақ келіссөздерге тарту үшін экономикалық ынтымақтастық механизмдерін қарастыруда.
Осылайша, Қытайдың мүддесін арттыру арқылы ғана үш ел арасында теңгерімді су пайдалану жүйесін қалыптастыруға болады.
