Қазақстан тарихында орын алған Ашаршылық және Қуғын-сүргін кезеңдері халқымыздың жүрегінде мәңгілік естелік болып қалды. Бұл екі оқиға ХХ ғасырда Қазақ халқының ауыр зұлматына айналды. Ашаршылық миллиондаған адамның өмірін алып, мыңдаған отбасыны түбімен жойып жіберді. Қуғын-сүргін болса елдің зиялы қауымын, жазықсыз жандарды жаппай жазалауға әкелді. Осы екі зұлматтың құрбандарын еске алу, олардың ерлігі мен азабын ұмытпау біздің қасиетті парызымыз.
Ашаршылық кезеңі
1921-1922 жылдар аралығында орын алған Ашаршылық халықтың елеулі бөлігін аштыққа ұшыратты. Бірақ ең ауыр кезең 1931-1933 жылдары орын алған Ашаршылық болды. Бұл кезеңде Қазақстан аумағында миллиондаған қазақ аштықтан қырылып, тірі қалғандар жер ауып кетті. Ашаршылықтың негізгі себептері:
- Ауыл шаруашылығын ұжымдастыру: Кеңес Одағының билігі ауыл шаруашылығын ұжымдастыру саясатын жүргізіп, мал шаруашылығымен айналысатын қазақтардың малы тартып алынды. Бұл халықтың негізгі азық-түлік көзінен айырды.
- Астық жоспарлары: Кеңес билігі Қазақстаннан аса көп астық жинауды талап етті. Бұл астықты шетелге экспорттау үшін пайдаланды, ал қазақ халқы аш қалды.
- Қуаңшылық: 1931-1933 жылдары Қазақстанда қуаңшылық орын алып, егін шықпай қалды.
Қуғын-сүргін кезеңі
Қуғын-сүргін кезеңі ХХ ғасырдың 30-50 жылдары орын алды. Бұл кезеңде мыңдаған адам Кеңес Одағының ішкі жаулары ретінде танылып, репрессияға ұшырады. Бұл зұлматтың негізгі себептері:
- Саяси қуғын-сүргін: Кеңес Одағының билігі саяси қарсыластарды жою үшін жаппай жазалау саясатын жүргізді.
- Ұлт зиялыларының қудалануы: Қазақстанның белгілі зиялы қауым өкілдері, жазушылар, ғалымдар, саяси қайраткерлер қуғын-сүргінге ұшырады.
- Жаппай жазалау: Жазықсыз жандарды түрмеге қамау, аттыру, жер аудару сияқты ауыр жазалау шаралары қолданылды.
Еске алу шаралары
Қазіргі уақытта Қазақстанда Ашаршылық және Қуғын-сүргін құрбандарын еске алу шаралары жыл сайын өткізіледі. Бұл шаралардың мақсаты – халқымыздың тарихындағы ауыр кезеңдерді ұмытпау, оларды болашақ ұрпаққа жеткізу. Еске алу шараларының негізгі бағыттары:
- Ескерткіштер мен мемориалдар: Ашаршылық және Қуғын-сүргін құрбандарына арнап елдің әр өңірінде ескерткіштер орнатылған. Алматы, Астана сияқты ірі қалаларда мемориалдық кешендер бар.
- Тарихи зерттеулер: Ғалымдар мен зерттеушілер бұл кезеңдерді зерттеп, құжаттар мен деректерді жинақтап, халыққа жеткізуде.
- Еске алу күндері: Қазақстанда жыл сайын 31 мамыр Ашаршылық және Қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күні ретінде атап өтіледі. Бұл күні түрлі іс-шаралар, конференциялар, дөңгелек үстелдер ұйымдастырылады.
- Білім беру: Мектептер мен жоғары оқу орындарында бұл кезеңдер туралы арнайы сабақтар өткізіліп, жастарға тарихты тереңірек түсіндіру мақсатында дәрістер беріледі.
Ашаршылық және Қуғын-сүргін кезеңдерінің салдары
Ашаршылық және Қуғын-сүргін кезеңдері қазақ халқының дамуына ауыр әсерін тигізді. Бұл кезеңдердің салдары:
- Халық санының азаюы: Миллиондаған қазақ аштықтан және қуғын-сүргіннен қырылып қалды.
- Ұлттық зиялылардың жойылуы: Зиялы қауым өкілдерінің жаппай қуғын-сүргінге ұшырауы ұлттық мәдениет пен ғылымның дамуына кері әсерін тигізді.
- Әлеуметтік және экономикалық күйреу: Ауыл шаруашылығы мен экономикасы күйреген елде әлеуметтік мәселелер көбейді.
Қорытынды
Ашаршылық және Қуғын-сүргін кезеңдері қазақ халқының тарихындағы ең ауыр зұлматтар болды. Бұл кезеңдердің құрбандарын еске алу, олардың ерлігі мен азабын ұмытпау біздің қасиетті парызымыз. Еске алу шаралары арқылы біз болашақ ұрпаққа тарихты жеткізіп, олардың отансүйгіштік сезімін нығайтуға ат салысамыз. Тарихымызды ұмытпай, өткенімізден сабақ ала отырып, болашағымызды жарқын етуге ұмтыламыз.
