Сурет: pixabay.com
Қараңғы түннің мәні мен маңызы адамға, табиғатқа және жан-жануарларға ерекше әсер ететінін көбіміз ұмытамыз. Соңғы зерттеулерге сәйкес, түнгі аспан бұрынғыдан әлдеқайда жарқын болып барады, бірақ бұл түн мүлде жоғалды дегенді білдірмейді. Әлемдік ғалымдар бұл құбылысты жарық ластануы деп атайды. Қалалар мен ауылдардағы көшелерді, ғимараттарды және ойын-сауық орындарын жарықтандыру түнгі аспанды табиғи қараңғылығынан айырады.
Ғалымдардың бақылауларына сүйенсек, әлемде әр жыл сайын түннің орташа жарықтылығы шамамен 10%-ға артып келеді. Бұл дегеніміз, әр 8 жыл сайын түнгі аспан екі есе жарқырап барады деген сөз. Сол себепті біз жұлдыздардың бұрынғыдай көрінбеуін, түннің қысқарғандай сезілуін байқаймыз.
Түннің азаюы тек көрініске әсер етіп қана қоймай, адам денсаулығына, биологиялық ырғаққа және экологияға да әсер етеді. Жасанды жарық ұйқыны бұзып, ағзаның табиғи циклін өзгертіп, кейбір жануарлардың көбеюі мен миграциясына кедергі келтіруі мүмкін.
Ғалымдар қараңғы аспанды сақтау үшін арнайы шараларды ұсынады: жарықты реттеу, «Dark Sky» қорықтарын құру және табиғи қараңғылықты қалпына келтіру. Бұл түнгі аспанның табиғи көрінісін сақтап қана қоймай, ғылыми зерттеулер мен мәдени мұраны қорғауға да мүмкіндік береді.
«Түн жоғалып барады» деген сезім толықтай қате емес. Түн әлі бар, бірақ адам әрекеті оны табиғи қараңғылығынан айырып, жұлдызды аспанның көрінісін әлсіретіп отыр. Сондықтан түнгі аспан мен қараңғының қадірін түсіну және сақтау – бүгінде маңызды ғылыми міндеттердің бірі.
