Сурет:Pixabay.com
Көпшілік шыбынды тек мазасыз, зиянды жәндік ретінде көреді. Алайда шыбындар табиғаттағы көзге көрінбейтін, бірақ маңызды тетіктердің бірі. Олар жойылып кетсе де, керісінше шамадан тыс көбейсе де, жер бетіндегі экологиялық тепе-теңдікке елеулі әсер етеді.
Егер шыбындар мүлде жоғалып кетсе, алғашқыда адамзат үшін жайлы көрінуі мүмкін. Ауру таралуы азаяды, санитарлық жағдай жақсарады деген ой туады. Бірақ бұл – үстірт көзқарас. Шыбындар өлекселер мен шіріген органикалық қалдықтарды ыдыратуға қатысып, табиғатты тазалау қызметін атқарады. Олар болмаса, өлі жануарлар мен қалдықтар ұзақ уақыт жиналып, бактериялар мен басқа да зиянды микроағзалардың көбеюіне жол ашуы мүмкін.
Сонымен қатар, шыбындар көптеген тіршілік иелері үшін қорек көзі саналады. Құстар, бақалар, кесірткелер, өрмекшілер және кейбір балықтар шыбынмен қоректенеді. Шыбындардың жойылуы осы жануарлардың азық тізбегін бұзып, олардың санының азаюына немесе мүлде жоғалуына әкелуі ықтимал. Бұған қоса, кейбір шыбын түрлері өсімдіктерді тозаңдандыруға үлес қосады. Әсіресе аралар аз кездесетін аймақтарда бұл рөл ерекше маңызды.
Ал егер шыбындар шамадан тыс көбейіп кетсе, жағдай одан да күрделене түседі. Ең әуелі санитарлық қауіп артады. Шыбындар жұқпалы аурулардың қоздырғыштарын тасымалдап, адам денсаулығына тікелей қатер төндіреді. Олардың бақылаусыз көбеюі эпидемиологиялық жағдайды ушықтыруы мүмкін.
Ауыл шаруашылығына да зиян келеді. Кейбір шыбын түрлерінің дернәсілдері егінге зақым келтіріп, мал арасында ауру таратады. Бұл азық-түлік қауіпсіздігіне әсер етіп, экономикалық шығынға ұрындырады. Күнделікті өмірде де шыбынның шамадан тыс көбеюі адамдардың жүйкесін жұқартып, тұрмыс сапасын төмендетеді.
Шыбындар жағымсыз көрінгенімен, табиғаттағы маңызды буындардың бірі. Олардың толық жойылуы да, шектен тыс көбеюі де экожүйенің бұзылғанын аңғартады. Мәселе шыбындарды түбегейлі жоюда емес, табиғатпен тепе-теңдікті сақтай отырып өмір сүруде. Табиғатта әрбір тіршілік иесінің өз орны бар, ал сол тепе-теңдік бұзылса, салдары бәрімізге тиеді.
