Фото: freepik.com
Цифрлық технологиялар дамыған заманда адамдар арасындағы қарым-қатынас та өзгеріп келеді. Бұрын қағазға түсірілген келісімшарттар мен қол қойылған құжаттар заңдық күшке ие болса, бүгінде электронды хат алмасу, мессенджерлер арқылы жазылған хабарламалар да дәлел ретінде қарастырыла бастады. Соның ішінде WhatsApp-тағы хат жазысу сот тәжірибесінде жиі қолданылып келеді, деп хабарлайды Qazaq.Today ақпарат порталы.
Көп жағдайда жеке адамдар арасындағы қарыз, қызмет көрсету, тауар жеткізу сынды келісімдер жазбаша түрде емес, ауызша немесе чатта талқыланады. Мысалы, біреу: «Саған 200 000 теңге қарызға бере тұрамын, ертең қайтарасың»деп WhatsApp-та жазады. Қарсы тарап «Жақсы, рақмет» деп жауап береді. Егер кейін дау туындаса, осындай жазбалар келісім ретінде есептеле ме?
Соңғы жылдары Қазақстандағы соттар мессенджерлердегі хаттарды, әсіресе WhatsApp-тағы алмасуларды дәлел ретінде қабылдай бастады. Бірақ бұл жазбалар жалғыз өзі толыққанды келісімшарт болып саналмайды. Ол үшін бірқатар шарттар орындалуы тиіс:
1. Хабарламалардың шынайылығы дәлелденуі керек. Яғни, нақты сол адамның жазғаны дәлелденсе ғана қабылданады.
2. Екі тараптың келісімі айқын көрінуі қажет. Яғни, қарыз беретін де, алатын да тарап келісіп отырғанын хабарламада нақты көрсетуі тиіс.
3. Мәтін нақты және түсінікті болу керек. Мысалы: «Бүгін 100 000 теңге қарызға беремін, 1 ақпанда қайтарасың» деген секілді.
Жақында бірнеше сот істерінде WhatsApp хаттары шешуші рөл атқарған. Бір істе азамат А. бұрынғы танысына қарыз бергенін дәлелдей алмаған, себебі тек аударым жасап, ешқандай хат жазбаған. Ал екінші істе азамат Б. WhatsApp арқылы: «Саған 300 000 теңге қарызға жібердім, ай соңына дейін қайтар» деп жазып, екінші тарап «ОК» деп жауап берген. Сот бұл хаттарды келісімнің дәлелі ретінде қабылдап, қарызды өндіріп берді.
Заңгерлердің айтуынша, цифрлық сауаттылық артқан сайын адамдар онлайн келісімдердің де құқықтық салмағы барын түсінуі керек. Егер сіз біреуге қарыз берсеңіз немесе маңызды келісім жасағыңыз келсе, оны жазбаша түрінде мессенджерде бекітіп, нақты шарттарды көрсету керек. Мүмкіндігінше, скриншот алып, оны электронды поштамен жіберіп қойған дұрыс.
WhatsApp-тағы хат алмасу – енді жай ғана сөйлесу құралы емес, сотта дәлел ретінде қолданылатын маңызды ресурс. Цифрлық дәуірде әрбір жазған сөзіңіз маңызды екенін ұмытпаңыз. Қарыз беру, келісім жасау, уәде беру – бәрі заңды күші бар әрекетке айналуы мүмкін. Сондықтан әр хабарламаңызға жауапкершілікпен қарап, өз құқығыңызды қорғау үшін алдын ала ойланғаныңыз жөн.
