Фото: freepik.com
19 желтоқсан — күнтізбеде маңызды тарихи оқиғалар орын алған күн. Бұл күн әлемнің әр аймағында түрлі саяси, әлеуметтік және мәдени өзгерістермен байланысып, кейінгі тарихи дамуға әсер еткен. Қазақстан тарихында да 19 желтоқсан маңызы бар оқиғалармен байланысты, деп хабарлайды Qazaq.Today ақпарат порталы.
19 желтоқсан көптеген елдердің тарихында есте қалған бірқатар оқиғаларға куә болды. Халықаралық тарих бойынша бұл күнге келесі деректер белгіленген:
— 1945 жылы Дүниежүзілік екінші соғыс аяқталғаннан кейінгі кезеңде белгілі британдық фашист Джон Эмери сатқындық үшін өлім жазасына кесілді.
— 1946 жылы Бірінші Индокытай соғысының басталуы жарияланды. Бұл оқиға Франция мен Вьетнам арасындағы әскери қақтығыстардың басталуымен сипатталды.
— 1972 жылы Apollo 17 ғарыш кемесі Жерге оралды — бұл адамзатты айға апарған соңғы экипаждық миссия болды.
— 1984 жылы Пекинде Сино‑Британ ортақ декларациясы қол қойылды — ол жариялады, Гонконг 1997 жылы Қытайға қайтарылатынын.
Осы оқиғалардың барлығы ХХ ғасырдың геосаяси дамуында маңызды рөл атқарды.
19 желтоқсан Қазақстан тарихында бір маңызды тарихи кезеңнің соңғы күні ретінде қарастырылады. 1986 жылғы желтоқсан оқиғалары — көпке белгілі Желтоқсан көтерілісі — 16‑19 желтоқсан аралығында өтті. Бұл студенттік және қоғамдық наразылық акциялары Кеңес өкіметінің ұлттық кадрларды тағайындау саясатына қарсылық ретінде өрбіді.
Протесттердің шарықтау шегі 17‑18 желтоқсанда болса, 19 желтоқсан күні елде әлі де шиеленіс пен қақтығыстар жалғасты, ал бұқаралық наразылық шаралары біртіндеп тарай бастады. Бұл күндердің бәрі Қазақстан тәуелсіздік идеясының қалыптасуына және кейіннен ел егемендігіне жол ашқан тарихи белестерге айналды.
19 желтоқсан күні аталған оқиғалар әлемдік және өңірлік тарихқа маңызды із қалдырды. Аполо ғарыш миссиясының аяқталуы ғылым мен техника саласындағы тарихи белесті көрсетсе, Сино‑Британ келісімі халықаралық құқық пен территориялық өзгерістердің маңызын көрсетті.
Қазақстанда желтоқсан оқиғалары — елдің ұлттық сана мен тәуелсіздік идеясының рухани бастауы ретінде мәңгілік есте қалды. Бұл акциялар кейінгі жылдардағы демократиялық қозғалыстар мен саяси өзгерістердің бастау нүктесі болды.
19 желтоқсан — бұл жай ғана күнтізбе датасы емес. Ол әлемдік және қазақстандық тарихтың айрықша айшықтарын біріктірген күн. Мұнда ғарыштан бастап халықаралық саясатқа, Ресей‑Қытай қарым‑қатынасына, сондай‑ақ Қазақстандағы азаматтық белсенділікке дейінгі маңызды оқиғалар тоғысқан. Осы тарихи оқиғалар бүгінгі күнге дейін біздің санамызда оқиға ретінде ғана емес, тарихи сабақ ретінде де сақталады.
