Сурет: pixabay.com
Бір сәт ойланып көріңіз. Бір адамды көргенде жүрек неге кенеттен жылдам соғады. Неге ұйқы қашады, ой тек соған қайта береді. Неге сол адам күлімдесе, күн жарқырап кеткендей болады. Адамзат мыңдаған жыл бойы осы сұраққа жауап іздеп келеді. Ақындар оны тағдыр деді, философтар тылсым күшке теңеді. Ал ғылым не дейді.
Ғалымдардың айтуынша, ғашық болған сәтте адам ағзасында нағыз «химиялық дауыл» басталады. Ми дофамин бөліп, ләззат пен қуаныш сезімін күшейтеді. Сол себепті сүйген адам есірткі сияқты әсер қалдырады – одан бас тарту қиын, ал қасында болу бақыт сыйлайды. Адреналин жүректі дүрсілдетіп, алақанды терлетеді. Ал серотонин деңгейінің төмендеуі адамды бір ойға байлап қояды. Сондықтан махаббаттың алғашқы кезеңінде ақыл емес, сезім сөйлейді.
Бірақ егер махаббат тек гормондардан тұрса, онда ол уақытша ғана болуы тиіс еді. Алайда өмір бұған қарсы дәлелге толы. Ондаған жыл бірге өмір сүріп, бір-біріне тірек болған жандар бар. Ғылым мұны да түсіндіреді. Уақыт өте махаббаттың түрі өзгереді. Құмарлықтың орнын сенім, тыныштық пен жауапкершілік басады. Бұл кезеңде окситоцин мен вазопрессин алға шығады. Бұл гормондар адамды байланыстырады, жақындатады, бірге қалуға итермелейді.
Сол себепті махаббатты тек химия деп атау – оны кемсіту. Иә, оның бастауында биология жатыр. Бірақ жалғасы адамның өз қолында. Күн сайын таңдау жасау, кешіру, түсіну, бірге қалу – мұның ешқайсысын гормондар шешпейді. Мұны адам шешеді.
Махаббат – ғылым мен сезімнің тоғысқан тұсы. Ол әрі нақты, әрі жұмбақ. Бір жағынан – гормондар мен ми жұмысы, екінші жағынан – жүректің үні. Сондықтан махаббат бар ма деген сұраққа ғылым да, өмір де бір жауап береді. Бар. Бірақ ол тек химия емес. Ол – адам болудың ең күрделі әрі ең әдемі күйі.
