Сурет: Ашық дереккөз
Ләззат пен Сабира. Бұл екі есім – қазақ тарихындағы ең ауыр да, ең арлы азаматшалар. Олар саясаткер де, қолында қаруы бар күрескер де болған жоқ. Бірақ олардың тағдыры тұтас бір ұлттың намысымен, еркіндікке деген ұмтылысымен бірге өрілді. 1986 жылғы Желтоқсан оқиғасы қазақ жастарының рухын әлемге танытса, сол рухтың ең нәзік, бірақ ең қайсар бейнесі – Ләззат Оразханқызы Асанова мен Сабира Есімдекқызы Мұхамеджанова болды.
Ләззат Асанова – Алматыдағы музыка училищесінің студенті еді. Домбыраның үніндей нәзік, болмысы тыныш көрінген жас қыз сол бір аласапыран күндері алаңға шықты. Ол ешкімді құлатқан жоқ, ешкімге тас лақтырған жоқ. Оның «кінәсі» – қазақ жастарының намысы тапталып жатқанда үнсіз қалмауы. Ресми деректерде оның өлімі «құлап қайтыс болды» деп көрсетілді. Бірақ куәгерлер мен замандастары бұл нұсқаның шындыққа жанаспайтынын талай рет айтты. Ләззаттың денесіндегі жарақаттар, тергеу барысындағы қысым оның өлімі кездейсоқ емес екенін аңғартты. Бірақ сол кездегі жүйе шындықты жасыруға тырысты. Бір қыздың тағдыры арқылы бүкіл бір ұлтты қорқытпақ болды.
Сабира Мұхамеджанова – Шығыс Қазақстандағы педагогикалық училищенің студенті. Алматыдағы оқиғаларға қатысқаны үшін емес, сол оқиғаларға «қатысы бар» деген жаламен қорланды. Қатарластарының мазағына, мұғалімдердің қысымына, қоғамның әділетсіз үкіміне төзе алмады. Сабира – өзіне емес, өз халқының намысына тағылған жалға шыдамады. Оның өлімі – бір қыздың әлсіздігі емес, керісінше, сол кезеңдегі қатыгез жүйенің адамды қалай жаншып тастай алатынының дәлелі.
Ләззат та, Сабира да тәуелсіздік туралы ұран көтеріп шыққан жоқ. Бірақ олардың өмірі мен өлімі сол тәуелсіздіктің өтеуіне айналды. Олар көрмеген азаттықтың дәмін бүгінгі ұрпақ көріп отыр. Бірақ сол еркіндіктің бағасы қандай болғанын бәрі бірдей сезіне ме – бұл үлкен сұрақ.
Бұл екі арудың тағдыры – жай ғана өткен тарих емес. Бұл – ұмытсақ, ұят болатын шындық. Ләззат пен Сабираның есімі кейде ресми тізімдерде ғана аталады, кейде бір күндік еске алумен шектеледі. Алайда олар бір күннің емес, бір дәуірдің символы. Қорықпай шыққан жас жүректің, әділетсіздікке қарсы тұрған таза ардың символы.
Ләззатым мен Сабирам – қазақтың ар-ожданы. Олар өлді деп айту оңай, бірақ шын мәнінде олар өлген жоқ. Олар азат елдің әрбір саналы азаматынан әділдік сұрап, үнсіз қарап тұр. Сол үнсіз сұраққа жауап беру – бүгінгі тірілердің мойнындағы парыз.
