1. ҚҚС 2026 жылдан қалай есептеледі?
Келесі жылдан бастап стандартты ҚҚС мөлшерлемесі 12%-дан 16%-ға өседі. Жаңа ставка Қазақстан аумағында жасалатын барлық тауар, жұмыс және қызмет өткізу айналымдарына қолданылады.
Салық нақты айналым күніне — яғни тауар жеткізілген немесе жұмыс/қызмет актісі рәсімделген күнге қарай есептеледі. Дәл осы күн «іске асыру сәті» деп танылады.
Егер айналым жасалған сәтте жеткізуші ҚҚС төлеуші мәртебесіне ие болса, мөлшерлеме автоматты түрде 16% болады. Бұл — шарттың 2026 жылға дейін немесе кейін жасалғанына қарамай қолданылады.
Жылдық сатып алу жоспарлары әдеттегідей ҚҚС-сыз қалыптасады, себебі олар бюджет жоспарлауына негізделген. Бірақ жеткізілім 2026 жылы орындалса, шартта 12% деп жазылғанына қарамастан, жаңа ставка — 16% күшіне енеді.
2. Жеткізушілер мен тапсырыс берушілерге қандай жаңалықтар келеді?
Бірінші маңызды өзгеріс — ҚҚС мөлшерлемесін анықтау шарт жасалған күнге емес, айналым күніне байланады. Бұл ескі жүйедегі түсінбеушіліктерді жойып, процесті айқындайды.
Екінші өзгеріс — ҚҚС-ты автоматты есептеу. Мемлекеттік сатып алу порталы жеткізушінің ҚҚС төлеушісі мәртебесін өзі анықтап, шарттағы салық сомасын автоматты түрде көрсетеді. Бұл адами қателіктерді азайтады.
Сонымен бірге, шартты орындау барысында жеткізушінің ҚҚС статусы өзгерсе, шарттың мазмұнына тиіспей-ақ, тек салық бөлігін қайта есептеуге рұқсат беріледі. Бұл тараптардың құқықтары мен міндеттерін нақты көрсетуге мүмкіндік береді.
3. ҚҚС есептеу және төлеу тәртібі қалай болады?
Ережелер коммерциялық келісім-шарттардағыдай болады. Айналым жасалған күннен бастап 15 күн ішінде электрондық шот-фактура рәсімделуі тиіс.
16% мөлшерлемесі қолданылса, салық декларацияда көрсетіліп, сол тәртіпте бюджетке төленеді.
4. Бағаға әсері қандай?
Ставканың 12%-дан 16%-ға өсуі белгілі бір қатысушылар үшін салықтық жүктемені сәл арттырғанымен, бұл жаңа салық енгізу емес — тек мөлшерлеменің өзгеруі.
Мемлекеттің мақсаты — бағаны өсіру емес, жүйені біріздендіру, ашықтықты қамтамасыз ету және әділ бәсекелестікке жағдай жасау. Тендердегі бағаларды салыстыру да жеңілдейді.
Жаңа кодекске көшу кезеңін мемлекет барынша жеңіл және түсінікті етуді көздеп отыр.
