Сурет: ашық дереккөз
Қазақстанның тәуелсіздігі – бір күндік шешімнің, бір сәттік ерліктің немесе жай ғана тарихи сәйкестіктің нәтижесі емес. Бұл – ғасырлар бойы үзілмеген арманның, ұрпақтан-ұрпаққа жалғасқан күрестің, қан мен көз жасының, ұлттық намыс пен өр рухтың өтеуі. Біз бүгінгі күнгі бейбіт таңды, еркін аспанды, өз елінде өз тізгінін ұстап отырған ұлтты оңай келген жетістік деп қарастырмауымыз керек. Өйткені тәуелсіздікке апарған жол қасіретке толы болды.
Қазақ даласында еркіндік идеясы ежелден бастау алды. Хандар мен батырлар, би-шешендер, қозғалыс басшылары, ұлт зиялылары – барлығы да бір ғана мақсат үшін қызмет етті. Халықтың өзін-өзі басқаруы, жерінің бүтіндігі, тілінің, салт-дәстүрінің сақталуы. Колониялық саясаттың қысымы, репрессия жылдарының зобалаңы, ашаршылықтың апаты – мұның бәрі қазақтың еркін өмір сүру құқығына жасалған тікелей соққы болатын. Бірақ халық рухы ешқашан сынбады.
1986 жылғы Желтоқсан оқиғасы тәуелсіздік тарихындағы шешуші кезең болды. Жастардың алаңға шығып, әділдік талап етуі – ұлттың намысын оятқан қадам еді. Ол қозғалыс тәуелсіздіктің алғашқы үні, бодандыққа қарсы ашық қарсылықтың көрінісі болатын. Желтоқсанға шыққан жастардың көбісі қуғынға ұшырады, жазықсыз жазаланды, бірақ олардың рухы кейінгі ұрпақтың жүрегіне еркіндік отын жақты.
1991 жылы Қазақстан өз тәуелсіздігін жариялады. Бұл – қағазға түскен хабар ғана емес, тарихтың бетбұрысы. Сол сәттен бастап ел өз даму жолын өзі таңдауға мүмкіндік алды. Жер де, тіл де, мәдениет те, мемлекеттілік те қайта мазмұн алды. Егемендіктің алғашқы жылдарында экономикалық дағдарыс, жұмыссыздық, әлеуметтік қиындықтар болды. Бірақ қазақ қоғамы алға ұмтылудан тайған жоқ.
Бүгінгі Қазақстан – сол қиын жолдың нәтижесі. Тәуелсіз ел болу үшін тек мемлекетті құру жеткіліксіз. Тәуелсіздікті сақтау – әлдеқайда ауыр міндет. Елдің тұрақты дамуы, ұлттық бірлік, тіл мен мәдениеттің нығаюы, шынайы реформалар, әділетті қоғам құру – бұлардың барлығы егемендікке тікелей қатысты. Егер қоғам әлсіз болса, мемлекет те әлсірейді. Ал егер азаматтар жауапкершілікті сезінсе, елдің болашағы да берік болады.
16 желтоқсан – қазақстандықтар үшін тек күнтізбедегі дата емес. Бұл – елдің тағдырын өзгерткен тарихи меже, әр қазақтың жүрегінде отпен таңбаланған күн. Осы күні біз өткенге тағзым етіп қана қоймаймыз, бүгін қай деңгейде тұрғанымызды, ертеңге қандай ел болғымыз келетінін таразылаймыз. Өйткені тәуелсіздік – қолда бар кезде ғана қадірі білінбейтін құндылықтардың бірі емес; ол – қорғауды, дамытуды, үнемі жаңғыртуды қажет ететін ұлттық жауапкершілік.
Тәуелсіздіктің алғашқы жылдары халықтың есінде әлі күнге дейін сақтаулы. Жалақының кешігуі, дүкендердің бос сөрелері, инфляцияның шарықтауы, энергетикалық дағдарыс, геосаяси белгісіздік – бәрі біздің мемлекет үшін үлкен сын еді. Бірақ дәл сол жылдары ел өзін-өзі жоғалтпады. Бірігіп еңбек етті, жетіспеушілікке қарамастан, болашаққа сенді. Қазақ қоғамы тек аман қалуды емес, дамуды таңдады.
Уақыт өте келе ел экономикасы қалыптасты, жаңа буын өсті, жаңа технологиялар келді, әлемдік аренадан өз орнымыз белгіленді. Бірақ тәуелсіздіктің мәні мұнымен шектелмейді. Егемен ел болу – тек шекараны күзету, мемлекеттік рәміздерді қолдану немесе халықаралық ұйымдарға мүше болу емес. Егемен ел болу – сананың тәуелсіздігіне қол жеткізу. Тілін қадірлеу, мәдениетін дәріптеу, білім мен ғылымға ден қою, әділдікті талап ету, қоғамдағы өзгерістерді өзі бастауға дайын болу – нағыз тәуелсіз азаматтың белгісі.
Егер осы құндылықтар әлсіресе, тәуелсіздіктің де іргесі сөгілетіні анық. Сол үшін 16 желтоқсан бізге жыл сайын бір сұрақты қайта қояды.Біз ата-бабамыз аңсаған елді құрып жатырмыз ба? Желтоқсандағы жастардың ерлігіне лайық қоғам бола алдық па? Әлі де әділдікке, теңдікке, еркін ойға шөлдеген жоқпыз ба?
Бұл күн – тек өткенді еске алатын уақыт емес, келешекке аманат жүктейтін кезең. Әр қазақ өзінің жеке өміріне ғана емес, елдің тағдырына да жауапты екенін сезінуі тиіс. Өйткені тәуелсіздікті сақтайтын – жарлық емес, халықтың рухы. Рух мықты болса, мемлекет те мықты.
Сондықтан 16 желтоқсан – мереке болумен бірге, ұлттың өзін-өзі тексеру күні. Біз бұл күнге жай ғана қуанып қоймай, ойлануымыз керек.Тарих бізге берген мүмкіндікті қалай пайдаланып жатырмыз? Ұрпағымызға қандай үлгі боларлық игі істер қалдырып барамыз? Тәуелсіздік оңай келмегендіктен, оны оңай жоғалтып алмау үшін не істеп жүрміз?
Жауабы әр азаматтың жүрегінде. Бірақ бір нәрсе ғана анық,тәуелсіздік – жалғасып жатқан күрес, ал сол күрестің басты қаһарманы – өз елінің ертеңіне бей-жай қарамайтын әр қазақ.
