Сурет: ашық дереккөз
Бүгінгі таңда әлеуметтік желілер адам өмірінің ажырамас бөлігіне айналды. Қолымыздағы смартфоннан басталатын әлем қазір жаңалық тарататын, пікір қалыптастыратын, бизнес дамытатын және адамдарды жақындастыратын ең ықпалды коммуникациялық платформаға айналды. Алайда әлеуметтік желілер бірден пайда болған жоқ. Олардың тарихы интернеттің алғашқы қадамдарынан бастап қалыптасты. Сол жолдың басында бізге таныс Agent секілді қарапайым мессенджерлер тұрды.
Интернет енді дамып келе жатқан 1990 жылдардың соңында адамдар бір-бірімен онлайн хат жазыса алатын алғашқы платформалар пайда болды. ICQ, AOL Instant Messenger, кейінірек Agent секілді сервистер адамдарды виртуалды әлемде жақындастырды. Бұл құралдар көпфункциялы болмаса да, онлайн коммуникацияның жарқын дәуірін бастады. Сол кезеңде «достар тізімі», «жедел хабарлама», «онлайн/офлайн» ұғымдары қалыптасты.
2000 жылдардың басы әлеуметтік желілер эволюциясының жаңа кезеңі болды. LiveJournal мен MySpace секілді желілер адамдарға өз парақшасын жүргізуге, күнделік жазуға, фотосурет жүктеуге мүмкіндік берді. Бұл платформалар қазіргі әлеуметтік желілердің алғашқы прототиптері еді. Басты құндылық – пайдаланушының жеке парақшасы және оның айналасында қалыптасатын қауымдастық.
2004 жылы Facebook-тың пайда болуы әлеуметтік желілердің әлемдік деңгейде қарқынды дамуына жол ашты. Марк Цукерберг жасаған платформа адамдардың нақты өмірдегі байланысын онлайнға көшірді. Жүйе пайдаланушыға өзі туралы ақпаратты ашық көрсетіп, достарымен бірігуге, оқиғалармен бөлісуге мүмкіндік берді. Бұл уақытта әлеуметтік желілер тек ойын-сауық емес, адамның виртуалды болмысының көрінісіне айналды.
Ал 2010 жылы Instagram-ның шығуы – визуалды мәдениет дәуірінің басталуы болды. Адамдар енді мәтіннен гөрі сурет пен бейнеге сүйенді. Фотосурет фильтрлері, эстетикалық лента, lifestyle түсінігі – осының бәрі Instagram арқылы қалыптасты. Бірнеше жыл ішінде бұл платформа әлемдегі ең ықпалды әлеуметтік желілердің біріне айналды.
Әлеуметтік желілердің дамуы адам дағдысын түбегейлі өзгертті. Байланыс жылдамдады, ақпарат айналымы күшейді, ал жеке адамның пікір білдіру мүмкіндігі бұрын-соңды болмаған деңгейге көтерілді. Бір қарағанда қарапайым агенттен басталған байланыс қазір тұтас медиаиндустрияны құрап отыр.
Бүгінгі таңда әлеуметтік желілер тек хабар алмасу құралы емес. Олар – журналистика, бизнес, саясат, қоғам, мәдениет, тіпті адамның жеке өмірі бір-бірімен тоғысатын күрделі экожүйе. Ал осы кеңістіктің бастауында Agent сияқты қарапайым мессенджер тұрғанына сену қиын болса да, тарихи факт солай.
Интернеттің алғашқы чат терезесінен Instagram-ның алып аудиториясына дейінгі бұл жол – технология мен адам психологиясының бірге дамуының айқын көрінісі. Әлеуметтік желілер әлі де өзгеріп келеді, бірақ олардың негізгі миссиясы сол күйінде қалды: адамдарды байланыстыру.
