Сурет: kazislam.kz
Қазақ халқының мемлекет болып қалыптасуындағы ең маңызды кезеңдердің бірі – Қазақ хандығының құрылуы. XV ғасырдың орта тұсында Еуразия даласында саяси тұрақсыздық күшейіп, ру-тайпалардың басын біріктіретін берік билік қажет болды. Осындай жағдайда болашақ Қазақ мемлекетінің негізін қалаған Керей мен Жәнібек сұлтандардың бастамасы қазақ тарихында шешуші бетбұрыс жасады.
Бұл кезеңде Дешті Қыпшақ кеңістігінде Әбілқайыр хандығы билік құрып тұрды. Алайда оның жүргізген саясаты көптеген ру-тайпаларға ұнамады. Халықтың наразылығы күшейіп, тыныштық бұзылды. Әсіресе қазақ рулары өздерін еркін сезінбей, ауыр салық пен соғыс жорықтарынан шаршады. Осы саяси ахуал Керей мен Жәнібектің маңына топтасқан жұртты жаңа қоныс іздеуге мәжбүр етті.
Сұлтандар бастаған көш Жетісу жеріне қарай бағыт алды. Бұл өңірді сол кезде билеген Моғолстан ханы Есенбұға оларды қуана қарсы алды. Себебі Керей мен Жәнібектің келуі Моғолстанға да тиімді еді: олар күш қосып, Әбілқайырға қарсы тұра алатын жаңа одақтасқа ие болды. Осылайша Шу мен Талас өңірінде алғашқы Қазақ хандығының іргесі қаланды. Керей сұлтан хан ретінде танылды, Жәнібекпен бірге жаңа мемлекеттің басқару жүйесін қалыптастырды.
Қазақ хандығы құрылысымен қазақ рулары жаңа орталыққа шоғырлана бастады. Бұл – қазақ халқының этникалық тұтастығын күшейткен маңызды кезең. Хандықтың басты мақсаты – халықтың бірлігін сақтау, жерін қорғау және дербес саяси билікті нығайту болды. Бірнеше онжылдықтан кейін Қасым хан, Хақназар хан, Тәуке хан сияқты билеушілер тұсында хандықтың күші артып, аумағы кеңейді. Әсіресе Қасым ханның тұсында Қазақ хандығы өз дәуіріндегі ең қуатты мемлекеттердің біріне айналды.
Қазақ хандығының құрылуы – ұлттың мемлекеттілігінің бастауы. Бұл оқиға қазақ халқының жеке саяси күш ретінде қалыптасуына жол ашты. Дала демократиясы, ру-тайпалық басқару жүйесі, құқықтық нормалар, әскери тәртіп – бәрі де хандық дәуірінде жетіліп, кейінгі ұрпаққа мұра болып қалды. Қазақ хандығының құрылуы – тек тарихи кезең емес, қазақ ұлтының ұйысуы мен тәуелсіздік идеясының бастауы.
