Сурет:Adobestock
Қазіргі қоғамда стресс – күнделікті өмірдің ажырамас бөлігіне айналған құбылыс. Ақпараттың көптігі, қарбалас өмір, әлеуметтік және экономикалық қысым адам психикасына ғана емес, жалпы денсаулығына тікелей әсер етеді. Стресс – жай ғана көңіл күйдің түсіп кетуі емес, ол ағзаның барлық жүйесіне әсер ететін күрделі физиологиялық реакция.
Стресс кезінде ағза қауіпке қарсы тұру үшін адреналин мен кортизол гормондарын көп мөлшерде бөліп шығарады. Осы кезде жүрек соғысы жиілеп, қан қысымы көтеріледі, бұл қысқа уақытқа тиімді болғанымен, ұзақ мерзімді күйзелісте жүрек-қан тамыр жүйесіне едәуір салмақ түседі. Созылмалы стресс гипертония, жүрек ырғағының бұзылуы сияқты аурулардың пайда болуына әкелуі мүмкін.
Күйзелістің тағы бір әсері – иммундық жүйенің әлсіреуі. Кортизол деңгейі тым жоғары болғанда ағзаның қорғаныс қабілеті төмендеп, адам тұмау, суық тию сынды инфекцияларды жиі жұқтырады. Тіпті жаралардың жазылу уақыты да созылып кетеді.
Стресс психикалық денсаулыққа да терең ықпал етеді. Ұйқысыздық, шамадан тыс шаршау, алаңдаушылық, ашушаңдық – күйзелістің жиі кездесетін белгілері. Егер стресс ұзаққа созылса, ол депрессиялық күйге, мазасыздықтың күшеюіне немесе эмоционалдық қажуға әкелуі мүмкін.
Ағзадағы психологиялық қысым ас қорыту жүйесіне де әсер етеді. Стресс кезінде ас қорыту баяулап немесе керісінше жиілеп кетеді. Жүрек айну, іштің кебуі, тәбеттің төмендеуі немесе артуы байқалады. Осындай бұзылыстар ұзақ мерзімге созылса, асқазан мен ішектің ауруларының даму қаупі жоғарылайды.
Гормондық тепе-теңдіктің бұзылуы да стресспен тікелей байланысты. Кортизол мен адреналиннің шамадан тыс бөлінуі тері проблемаларына, зат алмасудың баяулауына, тұрақты шаршағыштыққа себеп болады. Ұйқы гормоны мелатониннің төмендеуі ағзаның қалпына келуін қиындатып, жүйке жүйесін әлсіретеді.
Стресті толық жою мүмкін емес, алайда оны басқару әр адамның қолында. Күн тәртібін реттеу, таза ауада серуендеу, жеткілікті ұйықтау, физикалық белсенділік, дұрыс тамақтану – күйзелістің әсерін төмендетуге көмектеседі. Тыныс жаттығулары, релаксация және жеңіл медитация жүйке жүйесін тыныштандыруға ықпал етеді. Жақын адамдармен ашық сөйлесу немесе маман кеңесіне жүгіну де психологиялық тұрақтылықты арттырады.
Стресс – өмірдің табиғи бөлігі, бірақ оны елемеу денсаулыққа үлкен қауіп төндіреді. Сондықтан әр адам күйзелістің алғашқы белгілерін дер кезінде байқап, өзінің психикалық және физикалық саулығын сақтауды әдетке айналдыруы қажет.
