Сурет: Pixabay.com
Ағаш – тек оттегі беріп, көлеңке түсіретін ғана тіршілік иесі емес. Олар – табиғаттағы ең таңғаларлық организмдердің бірі, кейбір құпиялары әлі күнге дейін ғалымдар үшін жұмбақ болып келеді. Ағаштар туралы біз күнде естіп жүрген қарапайым деректерден бөлек, қызықты ғылыми фактілер де бар.
Біріншіден, ағаштар бір-бірімен сөйлеседі. Әрине, дауыспен емес. Топырақтағы саңырауқұлақтардың түйінді желісі арқылы ағаштар бір-бірімен химиялық сигналдармен байланысады. Мысалы, бір ағашқа зиянкестер жақындаса, ол сигнал жіберіп, көршілес ағаштарды қорғанысқа шақырады. Бұл табиғаттағы өзара көмек пен қауымдық өмірдің таңғаларлық мысалы.
Екіншіден, ағаштар өте ұзақ өмір сүреді. Кейбір ағаштар мыңдаған жылдар бойы тіршілік етеді. Мысалы, Калифорниядағы “Мапл Лонгвуд” секвойясы 3000 жылдан астам өмір сүрген, ал Швециядағы “Олдер” атты ағаш 9550 жаста деп есептеледі. Бұл бізге ағаштардың уақытқа төзімділігін және табиғаттағы тұрақтылықтың символын көрсетеді.
Үшіншіден, ағаштар өз ортамен үйлесіп өмір сүрудің керемет тәсілдерін ойлап тапқан. Кейбір түрлері өз сабағы мен тамырларын айналдыра өсіру арқылы жел мен судың ағынын тиімді пайдаланады. Кейбір ағаштар жапырақтарын күнге қарай бұрады, энергияны барынша үнемдейді. Бұл – табиғаттағы ең тиімді энергетикалық жүйелердің бірі.
Төртіншіден, ағаштар топырақты қорғауда басты рөл атқарады. Олар суды сіңіріп, эрозияны азайтады, жел мен дауылды бәсеңдетеді, топырақты құнарлы ұстайды. Тіпті кейбір ормандар жер бетінің климатын реттеуге көмектеседі. Мысалы, Амазон орманының ағаштары жаһандық оттегінің 20%-ын өндіреді.
Сонымен қатар, ағаштар – уақыт пен тарих куәсі. Қарағаштың кейбір түрлерінің қабығында 1000 жылдық сақталған жазбалар, жәндіктер мен микроорганизмдердің қалдықтары бар. Ғалымдар олардан өткен климат, топырақ өзгерістері мен экологиялық жағдай туралы деректер алады.
Қорытындылай келе, ағаштар тек тіршілік үшін қажетті «ауа өндіруші» ғана емес, өзара байланыс құралы, табиғат инженері, тарих зерттеушісі болып табылады. Біз күнде олардың қарапайым бейнесін көргенімізбен, әр ағаштың артында таңғаларлық ғылыми құпия мен өмірлік сабақ бар. Табиғатты қадірлеп, әр ағашты сақтай білу – біз үшін ең маңызды әрекеттердің бірі.
