Сурет:pixabay.com
Табиғат – өз ішінде мінсіз есеппен жұмыс істейтін күрделі жүйе. Әр жануар, әр жәндік, әр ағаштың экожүйеде атқаратын рөлі бар. Сол рөлдердің ішіндегі ең маңыздысы – жыртқыштарға тиесілі. Көп адам жыртқыштарды тек қауіпті аңдар деп қабылдауы мүмкін, бірақ олар болмаса табиғаттың өзі өзгереді, тазара алмайды, тепе-теңдігін жоғалтады.
Жыртқыштар – табиғаттың реттеушісі. Олар әлсіз, ауру немесе қартайған жануарларды ұстап, популяцияның сапасын сақтайды. Егер жыртқыштар мүлдем жойылса, шөпқоректілер саны күрт көбейіп кетеді. Бұл өсімдіктердің шамадан тыс жұтылуына, ормандар мен жайылымдардың күйреуіне әкеледі. Ал өсімдік азайса, топырақ тозады, өзен-көлдер лайланып, экожүйе бұзылады.
Табиғаттың «тазарту қызметін» жыртқыштар ғана емес, құстар мен жәндіктер де атқарады. Мысалы, тазқаралар өлекселерді жеп, ауру таралуын тоқтатады. Қасқырлар мен қабыландар орманды сауықтырады; олар болмаса, бұғылар мен киіктер орманды түгел жеп тастап, өсімдіктер қалпына келе алмай қалар еді. Бұл тізбек үзіліп қалса, бүкіл аймақ құлдырай бастайды.
Ғалымдар жыртқыштар жоғалған өңірлерде ормандардың сусызданғанын, өсімдік жамылғысының азайғанын, тіпті климаттың өзгергенін байқаған. Себебі жыртқыштар – табиғаттың тепе-теңдік сақшысы. Олар жануарлар санын реттейді, экожүйенің өздігінен жаңарып отыруын қамтамасыз етеді.
Табиғаттың тазаруы – тазалық жұмыстары сияқты белгілі бір тіршілік иелеріне тапсырылған жауапкершілік. Жыртқыштар өз рөлін жоғалтса, бүкіл жүйе шатасады. Сондықтан кез келген жыртқышты немесе аң-құсты «қауіпті» деп жою – табиғатқа жасалған ең үлкен қателіктің бірі.
Жыртқыштар – табиғаттың көрінбейтін тәртібі, оның санитарлық қызметі. Аңдар жоғалса, табиғат таза болып қала алмайды; ол өзін-өзі қалпына келтіру қабілетін жоғалтады. Адамзат үшін ең маңыздысы – осы нәзік тепе-теңдікті түсініп, оны сақтауға күш салу.
