Сурет: Qalam.global
Қазақ тарихында елдің тағдырын өзгерткен сәттер аз емес, бірақ ХХ ғасырдың басында басталған Алаш қозғалысының жөні – бөлек. Бұл қозғалыс кездейсоқ пайда болған жоқ. Шаршаған халық, бодандықта қажыған рух, ғасырлар бойы еркіндікті аңсаған ел ішінде бір күні сөнбейтін от тұтанды. Сол от – Алаш рухы еді.
Бірінші орыс революциясы дүрсілдей бастағанда қазақтың көзі ашық ұлдары қозғалысқа іштей дайын еді. Қараңғылыққа жұтылып кетпеу үшін жол іздеді. Сол жол – саяси күрес болатын. Осы күрестің шын қожасы – тағдырын бейжай қалдырғысы келмеген қазақ зиялылары: Әлихан Бөкейхан, Ахмет Байтұрсынұлы, Міржақып Дулатов, Мұстафа Шоқай және олардың соңынан ілескен жаңа буын – ары таза, жүрегі халқына ғана соққан жас талаптылар еді.
1917 жылдың көктемінде «Айқап» пен «Қазақ» төңірегіне топтасқан қоғам қайраткерлері ел тағдырын талқылайтын жалпықазақ съезін шақыру мәселесін көтерді. Бұл – ұлттың өз тағдырын өзі шешуге жасаған алғашқы қадамы болатын. Ақпан төңкерісінен кейін жағдай өзгере бастады, ендігі мақсат – ұлттық саяси күш қалыптастыру болды. Қазақ елінің ыдырап кетпеуі үшін, жері талан-тараж болмауы үшін, ұрпақтың жойылып кетпеуі үшін нақты шешім қажет еді.
1917 жылдың шілдесінде Орынборда басталған тұңғыш жалпықазақ съезі – елдің тарихи жадында мәңгілікке қалған сәт. Бұл жиында қазақтың ертеңі жай ғана сөз емес, тағдырлы шешімге айналды. Қазақ политикалық партия құру туралы ұсынысты қабылдады. Ал сол партияның атына келгенде халық еш ойланған жоқ: ғасырлар бойы намыс отын жаққан қасиетті ұран – «Алаш» таңдалды. Бұл бір атау емес, бұл тұтас халықтың жүрегіндегі ашу, үміт, намыс, жараланған рухтың айқайы еді.
Партия ұйымдары бірінен соң бірі ашылып жатты: Семейде, Омбыда, Орынборда… Әлихан Бөкейхан бастаған ұлт қайраткерлері күн-түн демей жұмыс істеді. Әрбір шешім – халықтың амандығы үшін, әрбір қағида – қазақтың өз мемлекетін құру жолындағы батыл қадам болатын. Партияға мүше болу оңай емес еді: өтірікке жоқ, сатылмайтын, әділеттен таймайтын, арды бәрінен жоғары қоятын тұлға ғана Алаш жолына қабылданатын. Мұндай талап – олардың күрестің маңызын қаншалықты терең түсінгенін көрсетеді.
Алашорда үкіметі құрылып, қазақ автономиясы жарияланған кезде халықтың ғасырлық арманы орындалғандай көрінді. Бұл – бодандыққа қарсы алғаш рет саяси деңгейде жасалған тікелей жауап еді. Бірақ тарих қалғып тұрған жоқ. Қызылдар мен ақтардың қақтығысы, аласапыран заман Алаштың жолын қиып тастады. Алаштың ұлы арыстары репрессияға ұшырап, атылып, айдалып, азап шекті. Бірақ олардың идеясы өлген жоқ.
Алаш – тек саяси партия емес. Бұл – қазақтың өзін-өзі тануы, ұлттық сананың қайта оянуы, ертеңге сенімнің қайта жаңғыруы. Олар салған жол – бүгінгі тәуелсіздіктің рухани іргесі. Егер сол кезеңде Алаш зиялылары бас көтермегенде, ел тағдыры мүлдем басқаша болуы мүмкін еді.
Тәуелсіз Қазақстан – Алаштың аманаты. Олардың арманы бізге жете келген мүмкіндікке айналды. Бүгінгі міндет – сол аманатқа адал болу, өткеннің ақиқатын бұрмаламай зерттеу, Алаш есімін құр ұранға емес, нақты ұлттық даму стратегиясына айналдыру.
Алаш – өткеннің елесі емес. Алаш – бүгінгі ұлттың жүрегіндегі рух. Ол рух тірі. Ол бізбен бірге.
Қазіргi компьютерлер — біздің өміріміздің ажырамас бөлшегі. Бірақ осы шағын әрі жылдам жұмыс істейтін құрылғылар бір кездері бүтін бір ғимаратты толтыратын алпауыт машина болғанын көп адам біле бермейді.Ең алғашқы компьютердің қалай пайда болғанын білгіңіз келсе үстінен басыңыз!
