Фото: dw.com
Трамп әкімшілігі Бейжіңнің сирек жер элементтеріне соңғы экспорттық шектеулеріне жауап ретінде Қытайға ноутбуктерден бастап ұшақ қозғалтқыштарына дейінгі бағдарламалық жасақтамамен жұмыс істейтін экспорттың кең ауқымын шектеу жоспарын қарастыруда. Бұл туралы Reuters агенттігі АҚШ шенеунігіне және билік өкілдерінен брифинг алған үш дереккөзге сілтеме жасап хабарлады.
Бұл жоспар талқыланып жатқан жалғыз нұсқа болмаса да, ол президент Дональд Трамптың осы айдың басында Қытайға «маңызды бағдарламалық жасақтама» экспортына тыйым салу туралы қаупін жүзеге асыруы мүмкін. Бұл АҚШ-тың бағдарламалық жасақтамасы бар немесе АҚШ-тың бағдарламалық жасақтамасын пайдаланып өндірілген өнімдердің жаһандық жеткізіліміне шектеу қоюды білдіреді.
10 қазанда Трамп әлеуметтік желідегі жазбасында 1 қарашаға дейін Қытайдың АҚШ-қа жөнелтілетін тауарларына қосымша 100% тариф енгізетінін және «кез келген және барлық маңызды бағдарламалық жасақтамаға» жаңа экспорттық бақылау енгізетінін мәлімдеген болатын.
Дегенмен, дереккөздер бұл шараның іске аспай қалуы да мүмкін екенін айтады.
Сауда соғысының ушығуы
Мұндай бақылау шараларының қарастырылу фактісінің өзі Трамп әкімшілігінің Қытаймен қарым-қатынасты айтарлықтай ушықтыруды ойластырып жатқанын көрсетеді, тіпті АҚШ үкіметі ішіндегі кейбір тұлғалар жұмсағырақ тәсілді қолдаса да.
«Барлық нұсқа үстелде екенін растаймын,» — деді АҚШ Қаржы министрі Скотт Бессент сәрсенбіде Ақ үйде журналистерге. «Егер бұл экспорттық бақылау – мейлі ол бағдарламалық жасақтама, қозғалтқыштар немесе басқа нәрселер болсын – орын алса, бұл біздің G7 одақтастарымызбен үйлестірілген түрде болады».
Нарықтың реакциясы және сарапшылар пікірі
Reuters агенттігінің осы жаңалығынан кейін АҚШ-тың қор индекстері төмендеді. S&P 500 0,5%-ға, ал Nasdaq шамамен 1%-ға арзандады.
Жаңа Америкалық Қауіпсіздік Орталығының сарапшысы, бұрынғы сауда шенеунігі Эмили Килкриз, бағдарламалық жасақтама АҚШ үшін табиғи ықпал ету тетігі екенін айтты. Дегенмен, оның пікірінше, мұндай бақылауды жүзеге асыру өте қиын болады және АҚШ индустриясына кері әсерін тигізуі мүмкін.
Ақ үй бұл мәселеге қатысты түсініктеме беруден бас тартты. Экспорттық бақылауды қадағалайтын Сауда министрлігі де сауалдарға жауап бермеді.
Қытайдың жауабы және бұрынғы тәжірибе
Қытай елшілігінің өкілі АҚШ-тың нақты шараларына қатысты түсініктеме бермеді, бірақ Қытай АҚШ-тың «бір жақты ұзын қолды юрисдикция шараларын» енгізуіне қарсы екенін мәлімдеп, егер АҚШ «қате жолмен» жүре берсе, «өзінің заңды құқықтары мен мүдделерін қорғау үшін батыл шаралар қабылдайтынын» ескертті.
Дереккөздердің бірі әкімшілік бұл шараны Қытайға қысым көрсету үшін жариялауы мүмкін, бірақ оны толықтай іске асырмауы да ықтимал дейді.
«Көз алдыңызға елестете алатын барлық нәрсе АҚШ бағдарламалық жасақтамасымен жасалған», — деді дереккөздердің бірі ұсынылған әрекеттің кең ауқымдылығын атап өтіп.
Бұл қадам Байден әкімшілігінің 2022 жылы Украинаға басып кіргеннен кейін Мәскеуге салған шектеулерін еске салады. Ол ережелер Ресейге жаһандық деңгейде АҚШ технологиясы немесе бағдарламалық жасақтамасы арқылы жасалған өнімдерді экспорттауды шектеген болатын.
Алдағы кездесулер және Трамптың тұрақсыздығы
Трамптың қауіп төндірген жазбасы Қытайдың технологиялық өндіріс үшін маңызды болып табылатын сирек жер элементтеріне экспорттық бақылауды күрт кеңейтуінен кейін және Қытай президенті Си Цзиньпинмен Оңтүстік Кореяда өтетін кездесуден үш апта бұрын жасалды.
Трамп бұған дейін де Бейжіңге қарсы экспорттық шектеулерді қолдануда тұрақсыздық танытқан. Ол алдымен Nvidia және AMD-нің ЖИ чиптерін жеткізуге қатаң шектеулер енгізіп, кейіннен оларды алып тастаған.
Қазіргі уақытта Қытай импортына шамамен 55% АҚШ тарифі салынады, егер Трамп өз қаупін орындаса, бұл көрсеткіш 155%-ға дейін жетуі мүмкін. Дегенмен, Трамп 12 қазанда «АҚШ Қытайға зиян тигізгісі келмейді, көмектескісі келеді!!!» деп жазып, ұстанымын жұмсартқандай болды.
АҚШ Қаржы министрі Бессент осы аптада Малайзияда Қытай вице-премьері Хэ Лифэнмен кездеседі деп күтілуде. Бұл Трамп пен Си Цзиньпиннің осы айдың соңында Оңтүстік Кореядағы кездесуінің алдында өтпек.
