22 наурыз 2025 жылы белгілі кәсіпкер, ERG мен Евразиялық банктің тең иесі Александр Машкевич 71 жасында өмірден өтті. Бұл туралы Qazaq.today ақпарат агенттігі хабарлайды.
Александр Машкевич 1954 жылы 23 ақпанда Фрунзеде (қазіргі Бішкек, Қырғызстан) дүниеге келген. Жас кезінен ғылымға бейім болып, Кеңес одағындағы ең жас ғылым кандидаты атағына ие болған. Ол педагогика және психология саласында диссертация қорғап, оқытушылық жолды таңдағанымен, кәсіпкерлікке бет бұрды.
Қазақстандағы бизнес-империяның қалыптасуы
Машкевич Қазақстанға келген соң үлкен табыстарға жетті. 1990 жылдары жекешелендіру толқынын пайдаланып, ол металлургия, энергетика және қаржы салаларында ауқымды жобаларға басшылық етті. Ол — Eurasian Resources Group (ERG) компаниясының ірі акционері және Директорлар кеңесінің төрағасы болды. Бұл компания құрамында «Қазхром», Соколов-Сарыбай кен байыту өндірістік бірлестігі, «Қазақстан алюминийі», Қазақстан электролиз зауыты сынды маңызды кәсіпорындар бар.
Forbes.kz 2023 жылғы рейтингісінде Александр Машкевичті Қазақстандағы ең ықпалды 50 кәсіпкердің қатарына қосып, оның байлығын 3,7 млрд доллар деп бағалады. Сонымен қатар, ол Евразиялық қаржы және өндірістік компанияларға, Евразиялық банкке иелік етті.
Саяси ықпал мен элитамен байланыс
Машкевичтің Қазақстанның саяси элитасымен байланысы әрқашан назарда болды. Нұрсұлтан Назарбаевтың президенттік кезеңінде ол экономикалық дамудың басты серіктестерінің бірі ретінде қабылданды. 2022 жылы Қасым-Жомарт Тоқаевтың бизнес-элитамен кездесуінде Машкевич жалғыз шетелдік азамат ретінде алдыңғы қатарда отырды. Бұл оның ел ішіндегі ықпалының сақталғанын көрсетті.
Көлеңкеге кеткен миллиардер және соңғы жылдардағы дау-жанжалдар
Соңғы жылдары Машкевич көпшілік алдына шықпайтын болды. 2020 жылдан кейін ол Forbes-тың жаһандық миллиардерлер тізімінен, ал 2024 жылы қазақстандық ықпалды тұлғалар рейтингінен де түсіп қалды. Бірақ ол ERG-дегі үлесін сақтап қалды және саладағы ірі ойыншылардың бірі болып қала берді.
Оңтүстік Африкада жүргізілген тергеулер мен күмәнді қаржылық байланыстар туралы ақпараттар да БАҚ бетінде пайда болды. Бірақ Машкевич ешқашан тікелей айыпталмады.
Империяның болашағы не болмақ?
Машкевичтің өмірден өтуі оның құрылымдары үшін жаңа кезеңнің басталуы болмақ. Кursiv мәліметінше, оның өлімі Евразиялық қаржы компаниясының (ЕФК) сатылуына байланысты акционерлер арасындағы дау-жанжалмен тұспа-тұс келді. Атап айтқанда, Ибрагимовтер отбасының өкілі Шухрат Ибрагимов бұл мәмілеге қарсы шықты. Компанияға қызығушылық білдірген тараптардың бірі — Freedom Holding Corp. (Тимур Турловтың компаниясы), ол ЕФК үшін шамамен $1 млрд ұсынуға дайын болған.
ERG және Евразиялық банк секілді құрылымдардың болашағы енді Шодиев пен Ибрагимовтер тобының келісіміне, сондай-ақ Қазақстан үкіметінің ұстанымына байланысты болмақ. Машкевич құрған жүйе ел экономикасының маңызды бөлігі болғандықтан, бұл өзгерістер мемлекет пен қоғам үшін де өзекті.
Тарихта қалған тұлға
Александр Машкевич — Қазақстандағы 1990-жылдардағы жекешелендіру дәуірінің, ауыр өнеркәсіптің және элиталық бизнес топтардың символы. Ол 2005 жылы Forbes-та алғаш рет қазақстандық миллиардер ретінде тіркелген. Оның өмірі — білім мен кәсіпкерліктің, ықпал мен жеке шегінудің қатар өрбіген күрделі жолы.
Оның қайтыс болуы үлкен тарихи кезеңнің аяқталғанын білдіреді. Бірақ оның мұрасы мен құрған жүйелері әлі де ел экономикасында маңызды рөл атқара береді.
