Сурет: pixabay
Адамзат тарих бойы әлемді, өмірді, өзімізді қоршап тұрған құпияларды түсінуге ұмтылды. Біз күн сайын жаңа технологиялар ойлап табамыз, ғарышқа ұшамыз, ауруларды емдейміз, бірақ кейбір сұрақтарға әлі күнге дейін нақты жауап жоқ. Ғылым мен философияның шекарасында тұрған бұл жұмбақтар адамдардың ой-санасын әрдайым қызықтырып келеді. Міне, адамзат әлі жауабын таппаған ең таңғаларлық сұрақтар:
1. Әлемнің бастауы мен шегі қандай?
Ғалымдар Big Bang теориясын қолдайды: әлем жарылыстан басталған. Бірақ «сол жарылыстан бұрын не болды?» деген сұрақ адамзат үшін мәңгілік жұмбақ болып қалды. Кейбір теориялар «сол сәтке дейін уақыт пен кеңістік жоқ еді» деп түсіндіреді, ал басқалары басқа, бұрынғы немесе параллель әлемдер бар болуы мүмкін деп болжайды. Әлем шексіз бе, әлде бір шегі бар ма – бұл сұраққа нақты жауап жоқ, және әр жаңа зерттеу бұрынғы болжамдарды өзгертіп жатады.
2. Адам санасы қалай пайда болды?
Адамның миы зерттелген, нейрондық байланыстар түсіндірілген, бірақ адам санасының табиғаты әлі жұмбақ болып қала береді. Біз ойлай аламыз, армандаймыз, сезімдерді түсінеміз, болашақты болжай аламыз, бірақ бұл қабілеттердің түпкі механизмі әлі толық зерттелмеген. Кейбір философтар сананы физикалық әлемнен бөлек құбылыс деп санайды, ал нейроғалымдар сананы тек ми жұмысының нәтижесі деп түсіндіреді. Бірақ нақты дәлел әлі жоқ.
3. Өлімнен кейін не болады?
Бұл сұрақ мыңдаған жылдар бойы философтарды, дін өкілдерін, ғалымдарды қызықтырды. Биологтар үшін өлім – жасушалардың функциясының тоқтауы, органикалық үдерістің аяқталуы. Дегенмен, діндер мен рухани ілімдер өлімнен кейін де өмір барын айтады. Қандай теория дұрыс екенін дәлелдеу мүмкін емес, сондықтан бұл сұрақ адамзат үшін ең үлкен құпиялардың бірі болып қала береді.
4. Әлемде адамнан басқа ақылды тіршілік бар ма?
Ғарышты зерттеу барысында ғалымдар әртүрлі планеталар мен айларды қарап шықты, бірақ адам сияқты тіршілік иелерін әлі тапқан жоқ. Алайда кейбір ғалымдар өмір басқа формада болуы мүмкін деп болжайды. Мүмкін, біз ғаламда жалғыз емеспіз, тек олар біздің әлі байқамағанымыз ғана. Бұл сұрақ адамзатты ғарышқа ұмтылуға мәжбүр етеді.
5. Уақыттың табиғаты қандай?
Уақыт әрдайым біздің өмірімізді басқарып тұрғандай көрінеді, бірақ оның мәні әлі жұмбақ. Уақыт тұрақты ма, әлде біздің санамыз оны «өлшейді» ме? Физикадағы кейбір теориялар уақыттың иллюзия болуы мүмкін екенін айтады, ал кванттық теориялар уақыттың қарапайым бағытта емес, бірнеше бағытта қозғала алатынын көрсетеді. Бұл түсініксіздік адам ойын әрдайым тереңдетіп отырады.
6. Адамның өмір мақсаты қандай?
Бұл сұрақ философтар мен психологтарды мыңдаған жыл бойы тербетіп келеді. Біз неліктен өмір сүреміз? Біз өзіміздің болашағымызды таңдай аламыз ба, әлде бәрі алдын ала жазылған ба? Дін мен философия әртүрлі жауап ұсынады, бірақ адамзат үшін бұл сұрақ ешқашан толық шешілмейтін жұмбақ болып қала береді.
Адамзаттың ең керемет қасиеті – жауап іздеу қабілеті. Жауаптар әрдайым уақыт пен ғылымға байланысты өзгеріп отырады. Кейбір сұрақтар тек философиялық ойлау арқылы ғана түсінуге тырысады, ал кейбіріне жаңа технология немесе ғарыш зерттеулері ғана жауап бере алады. Дегенмен, бұл жұмбақтар адам санасының шекарасын кеңейтеді, шығармашылығын дамытады және біздің әлемге деген қызығушылығымызды арттырады.
Адамзат әлі де мыңдаған жылдар бойы ізденуді жалғастыра береді. Мүмкін, кейбір жұмбақтар ешқашан шешілмейтін шығар, бірақ дәл сол жұмбақтар бізді дамуға, ізденуге және ойлануға мәжбүр етеді.
