Сурет: pixabay.com
Жаңа жыл десе, көпшіліктің көз алдына ең әуелі жарқыраған шамдармен, ойыншықтармен безендірілген шырша елестейді. Бүгінде бұл дәстүр әлемнің көптеген елінде қалыпты құбылысқа айналды. Алайда шырша безендіру бір күнде пайда болған әдет емес, оның түп-тамыры тереңде, көне дәуірлерден бастау алады.
Ежелгі адамдар табиғатқа ерекше мән берген. Қыстың қақаған суығында да жап-жасыл болып тұратын қылқан жапырақты ағаштар оларға өмірдің, мәңгіліктің символы болып көрінген. Ежелгі герман тайпалары қыс мезгілінде үйлеріне шырша бұтақтарын әкеліп, жын-шайтаннан, жаман рухтардан қорғану үшін іліп қоятын болған. Олар үшін жасыл ағаш – үміт пен қайта жаңғырудың белгісі еді.
Орта ғасырларда бұл дәстүр Еуропада жаңа сипат ала бастады. Германия аумағында Рождество мейрамына байланысты шыршаны үйдің ішіне тігіп, оны алма, жаңғақ, тәттілермен безендіру кең тарады. Алма – жұмақтың, жеміс – берекенің белгісі саналды. Кей деректерде XVI ғасырда немістер алғаш рет шыршаға шам жаққаны айтылады. Бұл жарық – Иса пайғамбардың дүниеге келуін бейнелеген.
Уақыт өте келе шырша безендіру дәстүрі басқа елдерге де тарады. XIX ғасырда Англия патшайымы Виктория мен оның жұбайы ханзада Альберт неміс дәстүрін сарайда енгізгеннен кейін, бұл әдет бүкіл Британ империясына жайылды. Кейін Еуропадан Америкаға қоныс аударғандар арқылы жаңа құрлықта да орнықты.
Ресей мен посткеңестік кеңістікте шырша дәстүрі Петр І заманында пайда болды. Ол Еуропаға сапарынан кейін жаңа жылды 1 қаңтарда қарсы алуды және қылқан жапырақты ағаштармен безендіруді бұйырған. Ал кеңес дәуірінде шырша діни мағынасынан ажыратылып, таза мерекелік символға айналды. Жұлдыз, түрлі ойыншықтар, гирляндалар сол кезеңде кеңінен қолданысқа енді.
Бүгінде шырша безендіру – тек діни немесе тарихи дәстүр ғана емес, отбасылық жылулықтың, мерекелік көңіл күйдің белгісі. Әр ойыншықтың, әр шамның артында үміт, жаңа бастамаға деген сенім жатыр. Сондықтан шырша тек әшекейлі ағаш емес, адамдарды біріктіретін, жаңа жылға деген ортақ қуанышты сездіретін символға айналды.
Осылайша, көне наным-сенімдерден басталған шырша безендіру дәстүрі ғасырлар бойы өзгеріп, бүгінгі заманға жетті. Ал оның мәні біреу – қыстың ортасында да өмір мен жарықтың бар екенін еске салу.
