Фото: freepik.com
Алматыда жақында тұрғын үйлердің бұзылуы мен орын алмауы салдарынан жүздеген отбасы далада қалды деген әлеуметтік дүрбелең туғаны баршаға белгілі. Бұл оқиға көптеген адамдардың бір‑біріне ұқсамайтын болжамдарымен талқыланып келеді: біреулер оны реновацияретінде түсіндіреді, ал басқалары заңсыз құрылыс пен жер мәселесінің салдары деп бағалайды. Ал осының артында тұрған негізгі мәселе – әлеуметтік әділетсіздік пен қарапайым халықтың мұңы, деп хабарлайды Qazaq.Today ақпарат порталы.
Алматының бірқатар ауданында тұрғын үйлердің апатты жағдайда деп танылған аймақтарында тұрғындарға көшіп кету туралы ескертілді. Кейбір тұрғындар өз үйлерінің құжаттарын дұрыс рәсімдемегендерін немесе жер учаскесі «заңсыз» деп танылған жерге орналасқанын кейін білді.
Нәтижесінде:
— жүздеген отбасы уақытша баспанасыз қалды;
— балалар үйлерінің, мектептердің және жұмысына бару қиындықтары туындады;
— жалдамалы пәтерлерге орналаса алмағандар үйлер алдында түнейтін жағдайға жетті.
Реновация – бұл ескі үйлерді бұзып, орнына жаңа тұрғын үйлер салу бағдарламасы. Кей елдерде ол азаматтарды қауіпсіз әрі жайлы баспанамен қамтамасыз етуді мақсат етеді.
Алайда Алматыдағы жағдайдағы реновацияның ерекшеліктері:
— тұрғындар өз өтініштерімен жаңа орынға көшірілмеді;
— аумақты қайта құру нақты жоспарлармен емес, қаржы мен құрылыс компанияларының келісімдеріне қарай жүргізілді;
— тұрғындар ешқандай өтемақы немесе баламалы тұрғын үй алу туралы нақты ұсыныс алмады.
Сондықтан көп адамдар бұл процесті заңсыз немесе түсініксіз реновация деп бағалап жатыр.
Тағы бір айтарлықтай пікір – бұл жер телімдері мен тұрғын үйлердің заңсыз салынғаны.
Мәселелерінің негізгі айқын нүктелері:
— жерге құқықтық әсерлердің дұрыс рәсімделмеуі;
— құрылысқа рұқсат берілмеген жерлерде үйлердің пайда болуы;
— жер учаскесінің тартымдылығы мен нарықтағы бағасының артуы тұрғындарды ары қарай заңсыз құрылысқа ықпал етуі.
Қаншама отбасы ғасырлар бойы сол жерде тұрғанымен, құжатпен реттелмегендіктен кейінғы кезеңде ешқандай құқықтық қорғанысы болмады. Заңгерлердің айтуынша, бұл – құқықтық анықсыздық пен жерге құқық берудің дұрыс жүргізілмеуінің салдары.
Бұл оқиға тек жеке үйлердің бұзылуынан ғана тұрмайды. Ол дәл қазіргі уақытта қоғамның әлеуметтік әділетсіздікке деген наразылығын көрсетеді.
Заңгерлердің айтуынша, елдік деңгейде заңсыз құрылыс пен жерге құқық мәселелерін реттейтін заңнаманы жетілдіру қажет. Тұрғындардың құқықтарын қорғау, оларды ақпараттандыру және баламалы тұрғын үй беру механизмдері толықтыру қажет.
Алматыда жүздеген отбасы далада қалды — бұл тек жеке үйлердің бұзылуы ғана емес, әлеуметтік әділетсіздіктің көрінісі болды. Реновацияны дұрыс жоспарламау, заңсыз құрылыс пен жер құқықтарының айқын еместігі нәтижесінде ең осал топтар зардап шекті.
Қарапайым халық үшін бұл — тұрмыстық қиындық қана емес, қоғамдық әділеттілік пен тұрақты өмірге деген ұмтылыстың айқын көрінісі.
