Сурет:pixabay.com
Баланың сөйлеуінде кекештену пайда болғанда ата-ананың ең бірінші қоятын сұрағы – «бір нәрседен қорқып қалды ма?» деген ой. Расында, халық арасында кекештену көбіне қатты шошынудан, қорқыныштан пайда болады деген түсінік бар. Алайда мамандар бұл мәселені бір ғана себеппен түсіндіруге болмайтынын айтады.
Қорқыныш – кекештенудің кең таралған себептерінің бірі. Күтпеген қатты дыбыс, жанжал, зорлық-зомбылық көрінісі, иттен немесе бейтаныс адамнан шошу баланың жүйке жүйесіне әсер етіп, сөйлеу ырғағын бұзуы мүмкін. Әсіресе сезімтал, тез әсерленгіш балаларда мұндай жағдайдан кейін сөзді бастай алмай тұрып қалу, дыбысты қайталау, тыныстың қысқаруы байқалады.
Дегенмен кекештену әрдайым қорқыныштан бола бермейді. Баланың сөйлеу аппараты мен ойлау қабілеті бір уақытта дамымағанда да кекештену туындауы мүмкін. Яғни бала ойындағысын тез жеткізгісі келеді, ал сөйлеу мүшелері оған ілесе алмайды. Бұл көбіне 2–5 жас аралығында кездесетін уақытша құбылыс және дұрыс қолдау болса, өздігінен жойылады.
Тұқым қуалаушылық факторы да маңызды рөл атқарады. Егер отбасында кекештеніп сөйлейтін немесе бұрын болған адам болса, баланың да осындай қиындыққа ұшырау ықтималдығы жоғары. Сонымен қатар баланы жиі асықтыру, сөзін бөлу, қатты сын айту, салыстыру оның сөйлеуіне қосымша қысым түсіріп, кекештенуді күшейтуі мүмкін.
Ата-ананың бұл жағдайда ең басты міндеті – баланы қорқытпау және қысым жасамау. «Дұрыс сөйле», «қайтала», «асығып тұрсың» деген ескертулер керісінше кері әсер береді. Баланы мұқият тыңдап, сабырмен жауап беріп, сөйлеуге жайлы орта қалыптастыру қажет. Қажет болған жағдайда логопед пен психологтың көмегіне жүгіну – мәселені ерте кезеңде түзетудің тиімді жолы.
Кекештену – баланың мінезіндегі кемшілік емес, уақытша немесе түзетуге болатын сөйлеу ерекшелігі. Оған дұрыс көзқарас пен қолдау болса, бала өз ойын еркін жеткізіп, сенімді сөйлей алатын деңгейге жетеді.
