Коллаж:qazaq.today
Адам табиғаты күрделі. Бірі батыл, бірі әлсіз, бірі шешім қабылдай білсе, бірі өзгелердің ықпалында кетеді. Қазақта «Жұмсақ ағаш құртқа жем, жұмсақ адам жұртқа жем» деген терең мағыналы сөз бар. Бұл мақал тек мінез туралы емес — өмірдің қалай жүретіні, қоғамның қандай адамды қалай қабылдайтыны жайлы өткір ескерту.
Жұмсақ ағаштың құртқа жем болатыны айқын: оның іші бос, өзегінде беріктік жоқ, сондықтан ең кішкентай зиянкестердің өзі оңай теседі. Адам да дәл солай. Егер адам өз пікірін айта алмаса, шекара сызып, «жоқ» деп баға беруді білмесе, оны өмірдің өзі, айналаның талабы мен басқаның қалауы жан-жақты қысымға ұшыратады. Мұндай адам көпшілікке ұнау үшін бәрін жасайды, бірақ соның салдарынан өз құндылығын жоғалтады.
Бұл – қаталдыққа шақыру емес, әлсіздік пен «бәріне ұнауға ұмтылу» арасындағы қауіпті шекара туралы ескерту. Өмірдің барлық саласында – жұмыста, қоғамда, жеке қатынаста – тым жұмсақ мінез адамға зиян келтіреді. Жұмсақтық – мейірім, ал беріктік – ұстаным. Екі қасиет бірдей болғанда ғана адам өз қадірін сақтайды.
Өте жұмсақ адам уақыт өте жұрттың шаруасына айналады.Біреудің тапсырмасын орындап, біреудің көңілін табудан бас алмайды. Ал өз ойы, өз мақсаты кейінге ысырылады. Мінездің шамадан тыс беріктігі қаталдыққа ұласып кетсе, оның да зияны көп, бірақ мінездің шамадан тыс жұмсақ болуы – адамды жұрттың қолжаулығына айналдыратын жағдай.
Өмірде өзін қорғай білетін, сөзін айта алатын адам ғана құрметке ие болады. Беріктік — дауыс көтеру емес, өз ұстанымыңды тайсалмай айту.Басқаның қалауын орындау емес, өз құқығыңды білу.Бәріне жағу емес, өз орныңды табу.
Жұмсақ ағашты құрт жейтіні секілді, тым бейімделгіш, «бәріне дайын» адамды да қоғам біртіндеп қажай береді. Ал ішкі өзегі мықты адамды ешкім бұза алмайды. Сондықтан бұл мақал – өмірге арналған қағида: адам мейірімді болсын, бірақ өзегінде беріктік жоғалмасын.
Қоғам да, заман да өз шекарасын білетін, өз қадірін қорғай алатын адамды сыйлайды. Ал тым жұмсақтық тек уақытша тыныштық сыйлайды, бірақ ұзақ мерзімде адамның өзіне зиянын тигізеді.
