Қазақстанда зейнетақы және әлеуметтік төлемдер бойынша қарызы бар азаматтардың банк шоттарын бұғаттау тәртібі түбегейлі өзгереді. 2026 жылдың 1 қаңтарынан бастап мемлекеттік органдар «қамшылау» әдісінен бас тартып, кәсіпкерлерге дем беретін жаңа жүйеге көшеді.
Бұрын кәсіпкердің шотындағы 1 теңге қарыз үшін де барлық операциялар тоқтатылып қалатын болса, енді жағдай басқаша болмақ. Мемлекеттік кірістер комитетінің хабарлауынша, жаңа ережелер бойынша шотты бұғаттау үшін қарыз мөлшері белгілі бір шектен асуы тиіс.
Енді 1 теңге үшін шот жабылмайды
Бұл – бизнес өкілдері көптен күткен жаңалық. Жаңа талапқа сәйкес, азаматтар мен кәсіпкерлердің зейнетақы жарнасы бойынша қарызы 6 АЕК-тен (шамамен 25 900 теңге) асқан жағдайда ғана банк операцияларына шектеу қойылады.
Билік өкілдерінің айтуынша, бұл қадам бизнесті қыспаққа алу емес, керісінше, оларға жұмысын еркін жалғастыруға мүмкіндік беру. Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың өзі жазалау шараларын жеңілдетуді тапсырған болатын. Енді шоттарды бұғаттау «жаппай» емес, тек ірі борышкерлерге қатысты қолданылады.
Ресми деректерге сүйенсек, қазіргі таңда елімізде 133 мыңнан астам төлеушінің зейнетақы қоры алдында берешегі бар. Олардың жалпы қарызы 534,5 миллион теңгеге жеткен.
Бұғаттау қалай жүзеге асады?
Мемлекеттік кірістер комитеті шотты бірден жауып тастамайды. Процесс келесі алгоритм бойынша жүреді:
-
Ескерту: Егер қарызыңыз 25 950 теңгеден асса, сізге алдымен хабарлама келеді (5 жұмыс күні ішінде).
-
Уақыт беру: Қарызды өтеуге қосымша 10 жұмыс күні беріледі.
-
Шектеу: Егер осы уақыт аралығында төлем жасалмаса, шот бойынша шығыс операциялары тоқтатылады.
Маңызды нюанс: Бұғаттау толықтай емес, ішінара болуы мүмкін. Яғни, шоттағы ақшаның тек қарыз сомасына тең бөлігі ғана бұғатталады, ал қалған қаржыны кәсіпкер өз қажетіне жарата береді. Бұл бизнес-процестердің тоқтап қалмауына септігін тигізбек.
Қазіргі таңда борышкерлердің 73%-ы – шағын кәсіпкерлер. Олардың қарызы жаңа бекітілген шектен аспайды, сондықтан олар үшін 2026 жыл жеңілдікпен басталады деуге болады. Алайда, 35 мыңға жуық адам әлі де «қауіпті аймақта» қалып отыр.
