Қазақстан – көптілді мемлекет, алайда елдің мемлекеттік тілі – қазақ тілі. Соңғы кездері қазақ тіліндегі қызмет көрсетудің жоқтығы туралы қоғамда жиі мәселе туындайды. Әсіресе қоғамдық тамақтану орындарында қазақ тіліндегі мәзірдің болмауы және тұтынушының осы тұрғыдағы құқықтары қызу талқыға түсуде. Бұл туралы Qazaq.today ақпарат агенттігі хабарлайды.
Соңғы уақыттағы оқиға Астанадағы Qazaq Coffee кофеханасымен байланысты. Бір тұтынушы қазақ тіліндегі мәзірдің болмауына шағымданып, пікір қалдырған. Кофехананың әкімшілігі бұл шағымға түсініксіз жауап беріп, персоналдың қазақ тілінде қызмет көрсетуге міндетті емес екенін алға тартты. Бұл жауап қоғамдық резонанс тудырып, әлеуметтік желілерде наразылыққа ұласты.
Қазақ тіліне қатысты заңнамалық талаптар
Қазақстанда тұтынушылардың құқықтары заңнамамен қорғалады. «Тұтынушылардың құқықтарын қорғау туралы» Заңның 10-бабына сәйкес, азаматтар өнімдер мен қызметтер туралы ақпаратты қазақ және орыс тілдерінде алуға құқылы.
Сонымен қатар, «Қазақстан Республикасындағы тілдер туралы» Заңның 21-бабы бойынша қоғамдық тамақтану орындарындағы мәзірлер мен ақпарат мемлекеттік тілде, қажет болған жағдайда орыс немесе басқа тілдерде де ұсынылуы тиіс.
ҚР Азаматтық кодексінің 387-бабына сәйкес, қоғамдық орындардағы мәзір публичная оферта болып саналады, яғни ол барлық тұтынушы үшін қолжетімді әрі түсінікті болуы шарт. Осы заңдардың талаптарын орындамау тұтынушылардың құқықтарын бұзу болып есептеледі.
Оқиғаның сараптамалық бағасы
Саясаттанушы Газиз Әбішев бұл мәселенің қоғамда сирек кездесетін жағдай екенін атап өтті. Оның айтуынша, қазақ тілінің қазіргі даму қарқынына алаңдауға негіз жоқ:
«Қазақ тілі қазір белсенді түрде дамып жатыр. 30 жыл ішінде қазақ тілінде еркін сөйлейтін халық саны бірнеше есе өсті. Мемлекеттік тілді білу – уақыт талабы, сондықтан мұндай мәселелер бизнес үшін үлкен сабақ болуы тиіс», – деді саясаттанушы.
Әбішев кәсіпкерлерге заң талаптарын сақтауға шақырып, бұл жағдайды тек жеке қателік деп бағалады.
Тұтынушылардың шағымы және мемлекеттік бақылау
Қазақстан азаматтары заң бұзушылық анықталған жағдайда Комитет по защите прав потребителей немесе жергілікті атқарушы органдарға шағымдана алады. Мемлекеттік органдар өтініштерді қарап, заң бұзған кәсіпкерлерге ескерту береді немесе жауапкершілікке тартады.
ҚР Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің 715-1-бабына сәйкес, заң талаптарын сақтамаған мекемелерге айыппұл салынып, тиісті шаралар қолданылады.
Бизнестің жауапкершілігі және тұтынушылардың күтілімдері
Бұл оқиға кәсіпкерлерге мәдени ерекшеліктерді ескерудің маңыздылығын көрсетті. Мемлекеттік тілдегі қызмет көрсету заңды талап қана емес, тұтынушылармен сенімді қарым-қатынас орнатудың кілті. Технологиялардың дамыған заманында мәзірді қазақ тіліне аудару қиындық туғызбауы тиіс.
PS
Қазақ тіліндегі мәзірдің болмауы – тұтынушы құқықтарының бұзылуы. Қазақстанның заңнамасы әрбір азаматтың мемлекеттік тілде толыққанды қызмет алу құқығын қамтамасыз етеді. Бизнестің қоғамдағы орнына нұқсан келтірмеу үшін заң талаптарын орындау және тұтынушылардың мәдени қажеттіліктерін ескеру маңызды.
