19 қазан күні Қазақстанда Құтқарушылар күні атап өтіледі. Бұл мереке әрбір қазақстандық үшін маңызды, себебі құтқарушылар – қауіп-қатерге төтеп беріп, азаматтардың өмірін құтқарып, қауіпсіздігін қамтамасыз ететін мамандар. Олардың батырлығы мен табандылығы қоғамның құрметіне ие болып отыр.
Құтқарушылардың тарихындағы айтулы сәттер
Құтқарушылардың мерекесін атап өту — олардың азаматтық қорғаныс саласындағы жауапкершілігі мен батырлық әрекеттерін танып-білуге, олардың маңызды рөлін ел алдында көрсетуге арналған. Қазақстанның Төтенше жағдайлар министрлігі құтқару жұмыстарының маңыздылығын ерекше назарда ұстап, әр жылы құтқарушыларға түрлі марапаттар мен құрмет көрсетеді. Бұл мереке 1995 жылы енгізілген, сол уақыттан бері құтқарушылардың еңбегін еске салатын және олардың қайсарлығын бағалауға мүмкіндік беретін ерекше күн ретінде қалыптасты.
Құтқару қызметінің дамуы мен технологиялық жаңашылдықтар
Қазақстанның құтқарушылар қызметі жыл сайын дамып, заман талабына сай техникалық құралдармен жабдықталып келеді. Соңғы он жылдықта құтқарушылардың жұмысында дрондар, роботталған техника, жылу іздеу құрылғылары, заманауи өрт сөндіру жабдықтары сияқты технологиялар қолданылуда. Бұндай жаңашылдықтар құтқару жұмыстарын жеделдетіп, апат аймағындағы тәуекелді азайтуға мүмкіндік береді. Мысалы, дрондар апат орындарын анықтап, зардап шеккен адамдарды іздеп табуда үлкен көмек көрсетуде.
Әріптестік пен халықаралық тәжірибе алмасу
Қазақстан құтқарушыларының кәсіби деңгейін арттыру мақсатында халықаралық ұйымдармен де бірлескен жұмыстар жүргізілуде. Елімізде құтқарушыларды даярлау орталықтары жұмыс істейді, бұл орталықтарда құтқарушылардың теориялық және практикалық білімін арттыру үшін шетелдік тәжірибелер қолданылады. Халықаралық тәжірибе алмасу барысында құтқарушылар АҚШ, Ресей, Қытай елдерімен тәжірибе алмасып, бірлесе іс-шаралар өткізеді. Бұл тәжірибе құтқарушылардың қиын жағдайда дұрыс шешім қабылдауға, жедел әрекет етуге мүмкіндік береді.
Құтқарушылардың құтқару қызметіндегі жеке батырлық оқиғалары
Құтқарушы болу – әрдайым өмірді сақтау жолында қауіп-қатерге бет бұру деген сөз. Көптеген құтқарушылар күнделікті өмірде батырлық оқиғаларға куә болады. Өрт немесе су тасқыны кезінде адам өмірін құтқару үшін өз өмірін қатерге тігуге мәжбүр болатын оқиғалар жиі кездеседі. Мұндай оқиғалар олардың ерен еңбегін дәлелдеп, қоғам алдында құрметке ие етеді.
Құтқарушылардың өмірінен ерекше оқиғалар
Құтқарушылардың қызметі тек батылдықты ғана емес, терең білім мен дайындықты қажет етеді. Олар әрдайым қиындыққа төтеп беріп, қырағылық танытуға, жанқиярлықпен әрекет етуге мәжбүр. Мысалы, Алматы облысындағы тауларда жоғалып кеткен саяхатшыларды іздеу барысында құтқарушылар бірнеше тәулік бойы қиын ауа райы жағдайларында жұмыс істеп, адамдарды аман-есен құтқарған болатын. Бұл тек бір ғана оқиға емес, елдегі құтқарушылардың күнделікті жұмысында кездесетін жағдайлардың бірі.
Төтенше жағдайлардағы құтқару операцияларының нақты мысалдары
Әртүрлі апаттар кезінде құтқарушылар ерекше шеберлік пен батылдық танытады. 2022 жылы болған жер сілкінісінен кейінгі құтқару операцияларында құтқарушылар қысқа мерзімде апат аймағына барып, адамдарды құтқаруда бірлескен әрекет етіп, тіпті үйінділер астынан да аман қалғандарды тауып шығара білді. Мұндай операциялар құтқарушылардың кәсібилігі мен батылдықтарын тағы бір мәрте дәлелдейді.
Құтқарушыларға қойылатын физикалық және психологиялық талаптар
Құтқарушы болу үшін тек физикалық дайындық қана емес, сонымен қатар психологиялық тұрақтылық та қажет. Құтқарушылардың жұмысы үлкен күйзелістерге әкелуі мүмкін, сондықтан олар психологиялық тренингтерден өтіп, қиын жағдайларда салмақты және сабырлы болуды үйренеді. Бұл олардың қауіп-қатер алдында дұрыс шешім қабылдауына мүмкіндік береді. Физикалық дайындық та маңызды – құтқарушылар күн сайын жаттығулар жасап, өздерін дайындықта ұстайды.
Құтқарушылар күніне орай ұйымдастырылатын іс-шаралар мен құрмет көрсету рәсімдері
Әр жылы 19 қазанда Құтқарушылар күніне орай еліміздің түкпір-түкпірінде түрлі іс-шаралар өтеді. Мектептерде, жоғары оқу орындарында құтқарушылардың батылдықтары мен еңбектері туралы баяндамалар оқылып, құтқарушыларға арналған ашық сабақтар өткізіледі. Сонымен қатар, қала алаңдарында құтқарушылардың жетістіктерін атап өту мақсатында көрмелер мен шеру шаралары ұйымдастырылады. Құтқарушыларды марапаттау рәсімдері де өткізіліп, оларға алғыс хаттар мен медальдар табысталады.
Құтқарушылардың тарихи рөлі мен үлесі
Қазақстан тарихында құтқару қызметі мен азаматтық қорғаныстың рөлі ерекше маңызды. Құтқарушылар тек табиғи апаттар кезінде ғана емес, сонымен қатар техногендік апаттарда, мысалы, өндіріс орындарында немесе мұнай саласында кездесетін апаттарда да халықты қорғауға күш салады. Бұл мамандар әрдайым дайындықта болып, әртүрлі төтенше жағдайларда жедел әрекет етуге міндетті. Олардың жұмысы тек нақты оқиғаларда ғана көрінбейді; олар елдегі барлық тұрғындарға қауіпсіздікті қамтамасыз ету бағытында үнемі жұмыс жасайды. Құтқарушылар елдің бейбіт өмірін сақтаудағы маңызды тірек болып табылады, олардың қызметінсіз қоғамның тыныштығы мүмкін болмас еді.
Құтқарушылардың қызметіндегі әртүрлі бағыттар
Қазақстанның құтқару қызметі бірнеше салаға бөлінеді: өрт сөндірушілер, судағы құтқарушылар, медициналық көмек көрсетушілер, тау-кен құтқарушылары және арнайы дайындықтан өткен техногендік апаттармен жұмыс істейтін құтқарушылар. Әр саладағы құтқарушылар өз бағыттарында білікті мамандар болып табылады. Мысалы, тау-кен құтқарушылары биік жерлердегі және қиын қол жетпейтін аймақтардағы жұмыстарды орындауға дайын, ал өрт сөндірушілер заманауи жабдықтармен қамтамасыз етіліп, қысқа уақыт ішінде өртті өшіруге машықтанған. Осы бағыттардың әрқайсысы қоғамда қауіпсіздік деңгейін сақтауға бағытталған.
Батырлық оқиғалар мен құтқарушылардың жанқиярлық қызметі
Құтқарушылардың қызметі күнделікті өмірде жиі байқалмайды, бірақ апат кезінде олардың батырлық әрекеттері айқын көрінеді. Мысалы, Алматыдағы ірі өрт кезінде өрт сөндірушілер биік ғимараттардан адамдарды қауіпсіз жерге шығарып, олардың өмірін сақтап қалған болатын. Сондай-ақ, соңғы жылдары тауларда жоғалып кеткен туристерді құтқару кезінде құтқарушылар өз өмірлерін қатерге тігіп, бірнеше күн бойы іздестіру жұмыстарын жүргізді. Бұл оқиғалар құтқарушылардың еңбегі мен батылдығын көрсетеді.
Технологиялық жаңалықтар мен құтқарушылардың дайындықтары
Заманауи технологиялар құтқару жұмыстарын жеңілдетіп, олардың тиімділігін арттырады. Бүгінде құтқарушылар дрондар, арнайы іздеу құрылғылары, жылу детекторлары, тіпті роботталған жабдықтар пайдаланып, жұмыс істеуде. Мысалы, дрондар құтқарушыларға үлкен аумақты қысқа уақыт ішінде қарап шығуға мүмкіндік берсе, роботталған жабдықтар қауіпті аймақтарға кіруге жол ашады. Бұл технологиялар құтқарушылардың жұмысын тездетіп, апат аймағында адамдарды табуға көмектеседі.
Психологиялық дайындық пен моральдық тұрақтылық
Құтқарушы болу тек физикалық тұрғыдан ғана емес, психологиялық жағынан да үлкен күшті талап етеді. Құтқарушылар әрдайым күйзеліс жағдайында жұмыс істейді, олар қатты жарақат алған адамдарды көруге, кейде өмір мен өлім арасындағы күреске куә болуға мәжбүр болады. Сондықтан құтқарушыларға тұрақты психологиялық тренингтер жүргізіледі. Бұл тренингтер оларға эмоцияларын бақылауға, күйзеліс жағдайында тиімді әрекет етуге көмектеседі. Құтқарушылар үшін күшті моральдық тұрақтылық пен психологиялық дайындық ең маңызды қасиеттердің бірі болып табылады.
Құтқарушыларды ұлықтау рәсімдері мен марапаттау шаралары
Құтқарушылардың қоғам алдындағы еңбегін бағалау мақсатында 19 қазан күні елімізде арнайы марапаттау шаралары өткізіледі. Бұл күні үздік құтқарушыларға медальдар, құрмет грамоталары табысталып, олардың еңбегі жоғары деңгейде танылып отырады. Мектептер мен университеттерде құтқарушылармен кездесулер ұйымдастырылып, жастар олардың батырлық әрекеттерін үлгі ретінде қабылдайды. Сонымен қатар, әлеуметтік желілерде құтқарушылардың батырлық оқиғалары кеңінен насихатталып, оларға алғыс айту науқандары жүргізіледі.
Жас ұрпаққа патриоттық тәрбие беру
Құтқарушылардың еңбегі жастарға үлкен әсер етеді, олар батырлық пен қайсарлықты көріп өседі. Мектептерде құтқарушылардың қатысуымен арнайы ашық сабақтар өткізіліп, балалар олардың жұмысы туралы көбірек ақпарат алады. Құтқарушылардың батырлық әрекеттері жастарды патриотизмге, қоғам алдындағы жауапкершілікке баулиды. Әрбір жас құтқарушы болуды армандап, құтқарушылардың қызметін құрмет тұтып өседі.
