Жаңа шектеу қаржы нарығының тұрақтылығын күшейте ме, әлде әлеуметтік кері әсері бола ма?
Қазақстан қаржы нарығын реттеу және дамыту агенттігі алдағы уақытта жеке тұлғалардың банк депозиттеріне шектеу қоюды жоспарлап отыр. Бұл туралы агенттік төрағасының орынбасары Олжас Қизатов ресми түрде мәлімдеді. Бұл туралы Qazaq.today ақпарат агенттігі хабарлайды.
Жаңа шектеудің мәні неде?
Қизатовтың айтуынша, бұл бастама жарғылық капиталы кемінде 10 миллиард теңге болатын, базалық лицензиясы бар банктерге ғана қатысты болады. Яғни, еліміздегі барлық қаржы институттарына емес, белгілі бір санаттағы банктерге енгізілмек.
Жаңа шектеу бойынша, жеке тұлғалардың бір банктегі депозитінің ең жоғары көлемі 10 миллион теңгемен шектеледі. Бұл норманың басты мақсаты – банктердің міндеттемелерін басқару және жеке салымшылардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету.
«Жеке тұлғалар – банктердің ең осал клиенттері. Депозит – бұл банк үшін міндеттеме. Сондықтан осы міндеттемелердің көлемін шектеуді ұсынып отырмыз», – деді Қизатов.
Неге заңды тұлғаларға емес, тек жеке тұлғаларға?
Қаржы реттеушінің мәлімдеуінше, заңды тұлғаларға мұндай шектеу қолданылмайды. Бұл — олардың қаржылық тұрақтылығы мен тәуекелге төзімділігі жоғары болуына байланысты. Ал жеке салымшылар көбіне жинақтарын банкке сеніп тапсыратындықтан, олар үшін мұндай шектеу әлеуметтік қорғау құралы ретінде қарастырылуда.
Сарапшылар не дейді?
Қаржы сарапшысы Ерлан Исмағұловтың пікірінше, бұл шешім қаржы жүйесін тұрақтандыруға бағытталған.
«10 миллион теңге – көпшілік үшін жеткілікті шек. Алайда бұл ірі салымшылар үшін қолайсыз болуы мүмкін. Олар қаражатын бірнеше банкке бөліп салуға мәжбүр болады. Бұл, өз кезегінде, банк секторында бәсекелестікті арттыруы мүмкін», – дейді ол.
Сонымен қатар, кейбір экономистер бұл шешімнің банк секторындағы клиенттердің сегменттелуіне, яғни ауқатты азаматтардың басқа қаржы құралдарына көшуіне себеп болуы мүмкін екенін ескертеді.
Бұл шектеу кімдерге әсер етеді?
Жалпы халықтың басым бөлігі үшін бұл шектеу айтарлықтай кедергі болмайды. Ұлттық банктің мәліметінше, қазақстандықтардың орташа депозит сомасы 2,3 миллион теңге шамасында. Яғни, жаңа шектеу тек ірі салымшыларға әсер етеді.
Альтернативалар қандай?
10 миллион теңгеден асатын жинағы бар азаматтар үшін балама ретінде:
-
Қаражатты бірнеше банктерге бөліп салу;
-
Инвестициялық құралдарға (мысалы, облигация, акция, қор нарығы) көшу;
-
Ұлттық банктің «Отбасы банкі», «Қазақстандық ипотекалық компания» сынды бағдарламалық банктерінің арнайы ұсыныстарын пайдалану.
Халық үшін қауіпсіздік пе, әлде шектеу ме?
Жеке тұлғалардың депозиттеріне шектеу енгізу бастамасы қаржы жүйесінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуге бағытталған. Дегенмен, бұл шешімнің ауқатты азаматтар үшін қолайсыз тұстары бар. Сондықтан, оны іске асыру барысында тұтынушылардың мүддесін ескеріп, салымшыларға балама тетіктер ұсыну маңызды болмақ.
